خبرگزاری آریا -در سال‌های اخیر، تحولات سیاسی و دیپلماتیک در خاورمیانه به‌ویژه در موضوع فلسطین، به یکی از محورهای اصلی سیاست بین‌الملل تبدیل شده است. اقدام اخیر بیش از 220 نماینده پارلمان بریتانیا در حمایت از به‌رسمیت‌شناختن دولت فلسطین و اعلام فرانسه به‌عنوان اولین کشور گروه G7 برای به‌رسمیت‌شناختن رسمی فلسطین در مجمع عمومی سازمان ملل در سپتامبر 2025، نقطه عطفی در این تحولات است. این مقاله از منظر یک استاد علوم سیاسی و با تمرکز بر منافع استراتژیک ایران به تحلیل این تحولات می‌پردازد.
زمینه تاریخی و نقش بریتانیا
اعلامیه بالفور در سال 1917 و نقش تاریخی بریتانیا در شکل‌گیری رژیم صهیونیستی، مسئولیت ویژه‌ای را بر دوش این کشور قرار داده است. حمایت نمایندگان بریتانیایی از به‌رسمیت‌شناختن فلسطین را می‌توان تلاشی برای جبران بخشی از این مسئولیت تاریخی و پاسخ به فشارهای فزاینده داخلی و بین‌المللی دانست. این اقدام نه‌تنها به دلیل عضویت بریتانیا در شورای امنیت سازمان ملل، بلکه به دلیل نفوذ تاریخی و سیاسی این کشور در منطقه، از اهمیت استراتژیک برخوردار است.
منافع استراتژیک ایران
از منظر منافع استراتژیک ایران، به‌رسمیت‌شناختن فلسطین توسط کشورهای غربی، به‌ویژه اعضای گروه G7 مانند فرانسه، می‌تواند تأثیرات چندوجهی بر جایگاه منطقه‌ای ایران داشته باشد:
تقویت محور مقاومت: ایران به‌عنوان یکی از حامیان اصلی محور مقاومت، از جمله گروه‌های فلسطینی مانند حماس و جهاد اسلامی، از تقویت جایگاه سیاسی فلسطین در سطح بین‌المللی بهره‌مند می‌شود. به‌رسمیت‌شناختن فلسطین توسط کشورهای غربی، مشروعیت بین‌المللی بیشتری به آرمان فلسطین می‌بخشد و به‌طور غیرمستقیم، نفوذ ایران در منطقه را تقویت می‌کند.
فشار بر اسرائیل: این تحولات فشار دیپلماتیک بر اسرائیل را افزایش می‌دهد. محکومیت اسرائیل و ایالات متحده توسط برخی بازیگران بین‌المللی می‌تواند به کاهش هژمونی منطقه‌ای اسرائیل منجر شود، که با منافع ایران در کاهش نفوذ این رژیم هم‌راستاست.
تقویت دیپلماسی چندجانبه: ایران همواره از راه‌حل‌های چندجانبه در موضوع فلسطین حمایت کرده است. کنفرانس سازمان ملل به ریاست مشترک فرانسه و عربستان سعودی می‌تواند زمینه‌ای برای تقویت دیپلماسی چندجانبه در منطقه فراهم کند. این امر به ایران فرصت می‌دهد تا از طریق همکاری با دیگر بازیگران منطقه‌ای، مانند عربستان سعودی، نفوذ خود را در معادلات سیاسی گسترش دهد.
چالش‌های بالقوه: با این حال، به‌رسمیت‌شناختن فلسطین توسط کشورهای غربی ممکن است به تلاش برای کاهش نقش ایران در معادلات فلسطین منجر شود. برخی کشورهای غربی ممکن است با این اقدام به دنبال تقویت گروه‌های میانه‌رو فلسطینی و کاهش نفوذ گروه‌های مقاومت مورد حمایت ایران باشند.
تحلیل راهبردی
از منظر ایران، این تحولات فرصتی برای پیشبرد گفتمان ضدصهیونیستی و تقویت جایگاه فلسطین در نظام بین‌الملل است. با این حال، ایران باید هوشیار باشد که این تحولات به حاشیه‌رفتن نقش آن در مذاکرات صلح منجر نشود. برای بهره‌برداری حداکثری از این فرصت، ایران می‌تواند:
تقویت دیپلماسی منطقه‌ای: همکاری با کشورهایی مانند ترکیه و قطر که مواضع مشابهی در قبال فلسطین دارند، می‌تواند به تقویت جایگاه ایران کمک کند.
حمایت از راه‌حل دو کشوری: هرچند ایران به‌طور سنتی بر نابودی رژیم صهیونیستی تأکید دارد، حمایت تاکتیکی از راه‌حل دو کشوری می‌تواند به مشروعیت‌بخشی به مواضع ایران در سطح بین‌المللی کمک کند.
مدیریت روابط با عربستان سعودی: همکاری فرانسه و عربستان در کنفرانس سازمان ملل، نشان‌دهنده نقش فزاینده ریاض در معادلات منطقه‌ای است. ایران می‌تواند از بهبود روابط با عربستان برای ایفای نقش فعال‌تر در این فرآیند استفاده کند.
نهایتا
به‌رسمیت‌شناختن فلسطین توسط کشورهای غربی، به‌ویژه فرانسه و احتمالاً بریتانیا، نقطه عطفی در تحولات استراتژیک خاورمیانه است. این تحولات برای ایران هم فرصت و هم چالش به همراه دارد. ایران می‌تواند با بهره‌گیری از دیپلماسی هوشمندانه و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای، جایگاه خود را در معادلات فلسطین تقویت کند. با این حال، باید مراقب بود که این تحولات به کاهش نفوذ محور مقاومت منجر نشود. در نهایت، موفقیت ایران در این زمینه به توانایی آن در مدیریت روابط بین‌المللی و منطقه‌ای و بهره‌برداری از فشارهای جهانی بر اسرائیل بستگی دارد.