خبرگزاری آریا - در کنار ما افغانستان تحولاتی در حوزه راهبرد ایالات متحده رخ می دهد که برای امنیت ملی ایران اهمیتی به سزا دارد. سرویس تحلیل خبرگزاری آریا این مطلب را مورد واکاوی قرار داده است؛ امید آنست که توجه تصمیم سازان به این موضوع جلب گردد.
افغانستان به‌عنوان یک پازل استراتژیک در بازی بزرگ قدرت‌ها، همواره مورد توجه کشورهای منطقه و جهان بوده است. با خروج نیروهای آمریکایی از این کشور در سال 2021 و بازگشت طالبان به قدرت، معادلات جغرافیایی-سیاسی منطقه دوباره تحت تأثیر قرار گرفت. حالا، با بازگشت دونالد ترامپ به قدرت در ژانویه 2025 و تلاش‌های آمریکا برای بازگشت به افغانستان، تنش‌ها و تهدیدات جدیدی برای ایران و منطقه شکل گرفته است . این تحلیل به بررسی رویکرد آمریکا در افغانستان و پیامدهای آن برای امنیت ملی ایران می‌پردازد.
---
1. بازگشت آمریکا به افغانستان: تهدید مستقیم برای ایران
ترامپ در تلاش است بدون استفاده از قدرت نظامی، نفوذ آمریکا را در افغانستان احیا کند. این رویکرد شامل استفاده از ابزارهای دیپلماسی، کمک‌های انسان‌دوستانه و سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی است. به‌عنوان مثال، در ماه مارس 2025، هیئتی بلندپایه از امریکا به رهبری زلمی خلیل‌زاد به کابل سفر کرد تا با مقامات طالبان گفت‌وگو کند . این حرکت نه تنها نشان‌دهنده تمایل آمریکا برای بازگشت به افغانستان است، بلکه می‌تواند به‌عنوان تهدیدی برای امنیت ملی ایران تلقی شود.
کنترل پایگاه هوایی بگرام، که یکی از اهداف اصلی آمریکا است، می‌تواند به واشنگتن اجازه دهد تا عملیات‌های استراتژیک علیه ایران را برنامه‌ریزی کند. این پایگاه در گذشته به‌عنوان نقطه عبور برای حمله به اسامه بن لادن در پاکستان استفاده شد . حالا، با وجود تنش‌های فزاینده بین ایران و آمریکا، این پایگاه می‌تواند به ابزاری برای اعمال فشار نظامی و امنیتی بر ایران تبدیل شود .
2. طالبان و نقش آن در تهدیدات علیه ایران
ترامپ در تلاش است با ارائه امتیازات و تشویق‌ها، طالبان را به همکاری با آمریکا ترغیب کند. این امتیازات ممکن است شامل کمک‌های مالی، سلاح‌های پیشرفته و حتی شناسایی رسمی حکومت طالبان باشد. به‌عنوان مثال، آمریکا ممکن است سلاح‌هایی که در سال 2021 به ارزش 80 میلیارد دلار در افغانستان رها کرد، به‌عنوان "هدیه" در اختیار طالبان قرار دهد .
این رویکرد می‌تواند به طالبان اجازه دهد تا قدرت خود را در منطقه افزایش دهد، اما همچنین می‌تواند به تهدیدی برای امنیت مرزی ایران تبدیل شود. طالبان، که به‌عنوان گروهی غیرقابل اعتماد شناخته می‌شود، ممکن است از این ابزارها برای تقویت موقعیت خود در مقابل ایران استفاده کند. ضمناً، حضور نفوذ فزاینده هند در افغانستان می‌تواند به طالبان انگیزه دهد تا به‌صورت غیرمستقیم علیه ایران عمل کند .
3. تأثیر بر معادلات منطقه‌ای و امنیت مرزی ایران
بازگشت آمریکا به افغانستان و کنترل پایگاه بگرام می‌تواند پیامدهای عمیقی برای امنیت منطقه‌ای و ایران داشته باشد. پاکستان، که همواره نقش مهمی در افغانستان ایفا کرده است، ممکن است احساس تهدید کند، به‌ویژه اگر آمریکا از بگرام به‌عنوان پایگاه مداخله در امور داخلی پاکستان استفاده کند .
علاوه بر این، اتحاد در حال رشد میان هند و امریکا می‌تواند تعادل قدرت در منطقه را به نفع این دو کشور تغییر دهد. این وضعیت می‌تواند به تشدید تنش‌ها بین ایران و پاکستان منجر شود، که این موضوع خود می‌تواند امنیت مرزهای شرقی ایران را تحت تأثیر قرار دهد .
4. تهدیدات غیرنظامی و نرم‌افزاری
علاوه بر تهدیدات نظامی، آمریکا می‌تواند از ابزارهای نرم‌افزاری برای اعمال فشار بر ایران استفاده کند. به‌عنوان مثال، آمریکا می‌تواند از طریق حمایت از گروه‌های مخالف در افغانستان و پاکستان، تلاش کند تا ناامنی در مرزهای شرقی ایران ایجاد کند. همچنین، استفاده از رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی برای ایجاد جنگ روانی علیه ایران، یکی دیگر از ابزارهایی است که آمریکا ممکن است به کار بگیرد .
بازی بزرگ جدید در افغانستان نشان‌دهنده ادامه رقابت قدرت‌ها برای کسب نفوذ در این کشور است. بازگشت آمریکا به افغانستان و کنترل پایگاه بگرام نه تنها بر معادلات منطقه‌ای تأثیر خواهد گذاشت، بلکه می‌تواند تهدیدات جدی برای امنیت ملی ایران ایجاد کند. ایران باید با تدوین استراتژی‌های دقیق و هماهنگ، باید به این چالش‌ها پاسخ دهد و از ابزارهای دیپلماسی، امنیت مرزی و همکاری با کشورهای منطقه برای کاهش تنش‌ها استفاده کند .
هر چند این وضعیت نشان می‌دهد که افغانستان همچنان به‌عنوان یک تله ژئوپلیتیکی عمل می‌کند که قدرت‌های خارجی را به استعمار و کنترل خود دعوت می‌کند، اما پس از اشغال، مقاومت مردمی و ناپایداری سیاسی آن‌ها را به چالش می‌کشد.