خبرگزاری آریا -رئیس‌جمهور آذربایجان، آقای الهام علی‌اف، اخیرا در مصاحبه‌ای اختصاصی به بررسی وضعیت فعلی روابط دو کشور پرداخت و ضمن اشاره به موضوعاتی مانند حمله به سفارت آذربایجان در تهران و اظهارات امام‌جمعه اردبیل، خواستار اقدام جدی تهران برای مقابله با توهین‌ها و حملات شد.
روابط بین ایران و جمهوری آذربایجان به عنوان دو کشور همسایه با ریشه‌ها، باور و فرهنگ مشترک، همواره در قلب مسائل منطقه‌ای قرار داشته است. اما در سال‌های اخیر، برخی ادعاها و تصمیمات دولت آذربایجان باعث شده است که این روابط تحت فشار قرار گیرد. در این میان، اصل "حسن همجواری" به عنوان پایه تعاملات صلح‌آمیز و سازنده، نیازمند توجه ویژه‌تری است. سرویس تحلیل آریا در این مقاله به بررسی ابعاد مختلف این روابط و نیز اشتباهات و ادعاها در نگاه آذربایجان به ایران می‌پردازد و خواهان حرکتی جدی به سمت احیای اعتماد متقابل است.
1. ادعاهای غیرواقعی: نیاز به واقع‌بینی بیشتر
دولت آذربایجان در مواقع متعددی ادعاها و اظهاراتی علیه ایران مطرح کرده است که بررسی دقیق آن‌ها نشان‌دهنده عدم دقت و گاهی سوءتفاهم است. برای نمونه، ادعاها درباره حمله به سفارت آذربایجان در تهران با بزرگنمایی‌هایی همراه بوده است که با واقعیت فاصله دارد. ایران به عنوان یک کشور مستقل و دارای سابقه طولانی در رعایت حقوق بین‌المللی، همواره امنیت نمایندگی‌های دیپلماتیک را در اولویت قرار داده است.
علاوه بر این، ادعاها درباره وجود "تحرکات مرزی" و نقش ایران در مناطقی مانند قره‌باغ نیز بدون ارائه شواهد قابل‌قبول مطرح شده‌اند. این نوع بیانیه‌ها نه تنها به حل مسائل کمک نمی‌کند، بلکه می‌تواند زمینه‌ساز تنش‌های بیشتر باشد.
2. تبلیغات ضد ایرانی: ضربه به اعتماد متقابل
یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در روابط دو کشور، تبلیغات منفی و ضد ایرانی است که در رسانه‌های آذربایجان انجام می‌شود. این تبلیغات شامل ادعاها و شایعاتی است که به جای کمک به تقویت اعتماد، باعث افزایش سوءتفاهم می‌شود. برای نمونه، برخی برنامه‌های تلویزیونی در آذربایجان به اشتباه ادعا کرده‌اند که "مردم آذربایجان جنوبی! (ایران) در خفقان هستند و خواستار الحاق به آذربایجان شمالی هستند." این ادعاها نه تنها غیرواقعی هستند، بلکه به ظاهری‌سازی‌های سیاسی شبیه است و از حقایق دور است.
این نوع تبلیغات می‌تواند به روابط دوستانه لطمه بزند و اعتماد متقابل را تضعیف کند. دولت آذربایجان باید با مهار این تبلیغات و تشویق به گفت‌وگوی سازنده، محیطی را برای بهبود روابط فراهم کند.
3. اقدامات دیپلماتیک: نیاز به تعامل مستقیم
در حالی که آذربایجان از عدم تماس‌های کافی با دولت جدید ایران ابراز نگرانی کرده است، این موضوع نیز به نوعی نشان‌دهنده نیاز به اقدامات دیپلماتیک بیشتر است. ایران همواره از دیدارهای دیپلماتیک و تعاملات مستقیم به عنوان راهکاری برای حل اختلافات استقبال کرده است.
به عنوان مثال، برگزاری جلسات مشترک بین مقامات عالی‌رتبه دو کشور می‌تواند به کاهش سوءتفاهم‌ها و تقویت اعتماد کمک کند. ایران همواره از این اصل پیروی کرده است که روابط دو کشور باید بر پایه احترام متقابل و حسن همجواری باشد، و این رویکرد باید ادامه یابد.
4. حسن همجواری: اصلی‌ترین محور برای آینده
حسن همجواری تنها یک اصل حقوقی نیست، بلکه نیازی انسانی و منطقی است که باید در قلب هر رابطه بین‌المللی قرار گیرد. ایران و آذربایجان به عنوان دو کشور همسایه، نیازمند مدیریت دقیق و دیپلماتیک هستند تا از این اصل استفاده کنند.
برای این منظور، دولت آذربایجان باید از ادعاهای غیرواقعی و تبلیغات منفی دست بردارد و به جای آن، به اقدامات عملی برای احیای اعتماد بپردازد. طبعا همانگونه که بارها اعلام شده است ؛ایران نیز همواره آمادگی دارد که با اتخاذ رویکردی برابر، به حل اختلافات کمک کند.
راهی به سوی آینده‌ای دوستانه
در پایان مجددا تاکید می گردد روابط ایران و آذربایجان با فرهنگ نزدیک و همسو نیازمند بازنگری و تجدیدنظر است. با این حال، این کار تنها زمانی ممکن است که هر دو طرف به اصل حسن همجواری پایبند باشند. آذربایجان باید از ادعاهای غیرواقعی و تبلیغات ضد ایرانی دست بردارد و به جای آن، به تعاملات دیپلماتیک و گفت‌وگوی سازنده بپردازد. ایران نیز همواره اعلام کرده است که حاضر است بر اساس راهبرد عزت،حکمت و مصلحت با احترام به تمامیت ارضی و حاکمیت آذربایجان، به حل اختلافات کمک کند. تنها در این صورت است که می‌توان به روابطی دوستانه و پایدار دست یافت.