خبرگزاری آریا - رئیس سازمان امور مالیاتی کشور از ایجاد «کارپوشه مالیاتی» برای هر ایرانی خبر داد و گفت: برای اصلاح ساختار بودجه، هیچ راهی جز اصلاح نظام مالیاتی وجود ندارد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی آریا، سید محمد هادی سبحانیان در نشست شورای گفتگوی رسانه، با بیان این که سازمان امور مالیاتی، همانند دیگر نهادهای مالیاتی در دنیا، مأموریت اصلی‌اش تأمین منابع مالی دولت است گفت: با کاهش سایر منابع درآمدی، اتکای بیشتری به درآمدهای مالیاتی پیدا کرده‌ایم و این موضوع همواره مورد تأکید سیاست‌های بالادستی کشور نیز بوده است.
رشد شتابان درآمدهای مالیاتی در سال‌های اخیر
سبحانیان اظهار کرد: طی دو تا سه سال اخیر، شاهد رشد شتابان درآمدهای مالیاتی بوده‌ایم. برای نمونه، در سال گذشته درآمد مالیاتی ما 1229 هزار میلیارد تومان بوده که این عدد بیش از 100 درصد محقق شده است. این رشد قابل توجه در کنار اصلاحات ساختاری، نویدبخش آینده‌ای پایدارتر برای تأمین مالی دولت است.
وی ادامه داد: اگرچه برخی ممکن است در خصوص تحقق این ارقام تردید داشته باشند، اما باید تأکید کنم که منابع مالی حاصل از مالیات بر ارزش افزوده به‌طور کامل به خزانه واریز شده و از آن‌جا سهم شهرداری‌ها نیز پرداخت شده است.
نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی در مسیر رشد
رئیس سازمان امور مالیاتی کشور گفت: نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی (GDP) یکی از شاخص‌های اصلی سنجش اثربخشی نظام مالیاتی است. پیش از سال 1400، این نسبت روندی نزولی داشت، اما از آن زمان به بعد، به صورت پایدار در مسیر صعودی قرار گرفته است. طبق محاسبات بانک مرکزی، این نسبت اکنون به سطوح بالاتری رسیده که نشان‌دهنده پوشش واقعی‌تر مالیاتی در کشور است.
وی افزود: نمودارهای آماری نشان می‌دهند که از سال 1401 تاکنون، رشد درآمدهای مالیاتی همواره مثبت و بالا بوده است به‌گونه‌ای که در برخی سال‌ها، رشد بیش از 20 درصدی داشته‌ایم. البته طبیعی است که این نرخ رشد به تدریج کاهش یابد، چرا که رشد از یک مبنای بزرگ‌تر محاسبه می‌شود.
تأمین بیش از 65 درصد هزینه‌های جاری دولت از محل مالیات
سبحانیان تصریح کرد: نسبت مالیات به هزینه‌های جاری دولت نیز یکی دیگر از شاخص‌های مهم مالی کشور است. تا پیش از سال 1400، این نسبت در حال کاهش بود، اما اکنون به حدود 65 تا 66 درصد رسیده است؛ یعنی بیش از دوسوم هزینه‌های جاری دولت از محل مالیات تأمین می‌شود. این یک دستاورد بزرگ و امیدوارکننده برای نظام مالی کشور است.
وی ادامه داد: در گذشته، کسری بودجه عمدتاً از طریق منابع بانکی و استقراض جبران می‌شد که این امر موجب افزایش شدید نقدینگی و تورم می‌گردید. اما اکنون با تقویت پایه‌های مالیاتی، اتکا به منابع پرریسک کاهش یافته و این همان آرزویی است که سال‌ها در سیاست‌گذاری مالی دنبال می‌شد.
اصلاح ساختار بودجه از مسیر اصلاح نظام مالیاتی می‌گذرد
رئیس سازمان امور مالیاتی کشور تأکید کرد: برای اصلاح ساختار بودجه، راهی جز اصلاح نظام مالیاتی نداریم. این اصلاحات در حال حاضر در مسیر درستی قرار دارند و آثار آن در افزایش سهم درآمدهای پایدار و کاهش وابستگی به درآمدهای ناپایدار مشاهده می‌شود.
وی گفت: یکی دیگر از رسالت‌های اصلی ما، تسهیل فرآیندهای مالیاتی برای حمایت از کسب‌وکارهاست. باید اطمینان حاصل کنیم که مالیات مانعی بر سر راه فعالیت اقتصادی نباشد، بلکه به‌عنوان ابزاری برای نظم‌بخشی و تقویت فضای کسب‌وکار عمل کند.
سبحانیان خاطرنشان کرد: آنچه برای ما اهمیت دارد، اصلاح فرآیندی و تدریجی نظام مالیاتی است تا هم درآمدهای دولت تأمین شود و هم بنگاه‌های اقتصادی و کسب‌وکارها بتوانند با کمترین اصطکاک در مسیر توسعه و فعالیت خود حرکت کنند.
نظام مالیاتی ایران در مسیر سیستمی شدن
رئیس سازمان امور مالیاتی کشور، با اشاره به پیشرفت‌های ساختاری نظام مالیاتی کشور در سال‌های اخیر گفت: علی‌رغم چالش‌های جدی که در کشور با آن مواجه هستیم، امروز نظام مالیاتی ایران با سرعت و شدت به سمت سیستمی شدن فرآیندها حرکت می‌کند. معنای این تحول آن است که مودیان دیگر نیاز کمتری به مراجعه حضوری به ادارات مالیاتی دارند و تعاملات سنتی با ممیزان و مأموران مالیاتی به حداقل رسیده است.
وی افزود: طی چهار سال گذشته، تقریباً صد درصد پرونده‌های مالیاتی به‌صورت حضوری و با رسیدگی مستقیم بررسی می‌شد. اما اکنون، با پیشرفت زیرساخت‌ها و اجرای رتبه‌بندی مودیان بر اساس شاخص‌های ریسک، تنها حدود 30 درصد پرونده‌ها به صورت سنتی مورد رسیدگی قرار می‌گیرند.
بیش از 70 درصد پرونده‌ها یا با حسابرسی سیستمی بررسی و اظهارنامه برآوردی برای مودی تهیه می‌شود، یا بر اساس ریسک کم، اظهارنامه مودی قطعی اعلام می‌گردد.
استقرار حسابرسی سیستمی و کاهش برخوردهای انسانی
سبحانی‌نیا اظهار کرد: جهت‌گیری اصلی ما حرکت به سوی کاهش رسیدگی‌های انسان‌محور است. سامانه مؤدیان یکی از جلوه‌های عینی این تحول است. در همین راستا، حدود 90 تا 100 هزار اظهارنامه مالیات بر ارزش افزوده که از طریق سامانه مؤدیان و مبتنی بر صورتحساب‌های الکترونیکی ارسال شده بودند، بدون نیاز به رسیدگی حضوری، قطعی اعلام شده‌اند.
وی ادامه داد: ایده‌آل ما این است که با تقویت خوداظهاری مودیان، فاصله و اصطکاک بین سازمان امور مالیاتی و فعالان اقتصادی به حداقل برسد و هزینه‌های وصول مالیات کاهش یابد. این روند به تسریع فرآیند استرداد مالیات‌ها نیز کمک می‌کند. یکی از گلایه‌های مودیان، تأخیر در استرداد مالیات‌ها بوده که ریشه آن در تأخیر رسیدگی‌ها قرار داشته است.
حکمرانی مبتنی بر داده؛ اولویت دولت
سبحانی‌نیا ادامه داد: کاهش رسیدگی‌های حضوری و حرکت به‌سوی حسابرسی سیستمی نه‌تنها برای سازمان مالیاتی یک موفقیت است، بلکه برای مردم نیز خبری خوب و امیدوارکننده به شمار می‌رود.
وی تصریح کرد: شخص رئیس‌جمهور نیز نگاه بسیار پیشرو و حمایتی نسبت به این روند دارند. ایشان بارها بر اجرای کامل ماده 169 مکرر قانون مالیات‌های مستقیم تأکید کرده‌اند. با اجرای این ماده و اتصال کد ملی، کد پستی و کد زمین، می‌توان حکمرانی مبتنی بر داده را در کشور اجرایی کرد.
رئیس سازمان امور مالیاتی کشور با اشاره به ابعاد گسترده حکمرانی داده‌محور اظهار کرد: این رویکرد نه فقط در حوزه مالیات، بلکه در یارانه‌ها، تسهیلات بانکی، تخصیص ارز، واردات و دیگر خدمات حاکمیتی نیز قابل تعمیم است. با تکیه بر داده‌های شفاف و دقیق، دیگر شاهد رانت، سفارش و امتیازدهی خارج از قاعده نخواهیم بود، بلکه هر فرد متناسب با شفافیت و عملکرد اقتصادی‌اش از تسهیلات و خدمات بهره‌مند خواهد شد.
طراحی کارپوشه مالی برای هر ایرانی
سبحانی‌نیا در ادامه گفت: در همین مسیر، ما در حال طراحی «کارپوشه مالیاتی» برای هر ایرانی هستیم. حتی اگر فرد فعالیت اقتصادی نداشته باشد، دارایی‌ها و اطلاعات اقتصادی‌اش در این کارپوشه قابل رؤیت خواهد بود. این اقدام، گامی مهم برای ایجاد نظم و سامان در ارتباط میان دولت و مردم خواهد بود و به شفافیت و عدالت اقتصادی کمک خواهد کرد.
استفاده از هوش مصنوعی و فناوری برای مقابله با فرار مالیاتی
رئیس سازمان امور مالیاتی کشور در ادامه با تأکید بر نقش مهم فناوری در ارتقای نظام مالیاتی گفت: یکی از ابزارهای مهم ما در مسیر اصلاح نظام مالیاتی، بهره‌گیری از ظرفیت‌های فناورانه، از جمله هوش مصنوعی و اندرویدها و ابزارهای دیجیتال است. با اتکا به این ظرفیت‌ها توانسته‌ایم شناسایی مودیان جدید، به‌ویژه آن‌هایی که پیش‌تر از پرداخت مالیات طفره می‌رفتند یا چند دفتره بودند، را با دقت و سرعت بیشتری انجام دهیم.
وی افزود: رشد درآمدهای مالیاتی کشور نمی‌تواند صرفاً بر پایه مودیان فعلی تحقق یابد، بلکه باید از طریق گسترش واقعی پایه مالیاتی و مبارزه هوشمندانه با فرار مالیاتی این رشد را تثبیت کرد. استفاده از فناوری‌های نوین دقیقاً در همین راستا به کمک ما آمده و نتایج ملموسی نیز به همراه داشته است.
تغییرات ساختاری در بدنه سازمان برای انطباق با راهبردهای جدید
سبحانی‌نیا با اشاره به تحولات ساختاری در درون سازمان اظهار کرد: متناسب با رویکرد جدید، تغییراتی در ساختار درونی سازمان امور مالیاتی ایجاد کرده‌ایم. برای مثال، معاونت‌ها و دفاتر مرتبط با حوزه فناوری و پایش هوشمند را تقویت کرده‌ایم و مأموریت‌های جدیدی برای رصد رفتار مالیاتی اشخاص تعریف شده است.
وی ادامه داد: این تحولات ساختاری برای حمایت از راهبردی است که در پی آن هستیم؛ یعنی مالیات‌ستانی هوشمند، سیستمی و عادلانه، به دور از برخوردهای سلیقه‌ای.
تمدید مهلت‌های قانونی برای پرداخت مالیات
رئیس سازمان امور مالیاتی کشور درباره وضعیت زمانی پرداخت مالیات نیز گفت: با توجه به فضای کلی کشور و با مصوبه‌ای که از سران محترم قوا اخذ شد، مهلت پرداخت مالیات اشخاص حقوقی و حقیقی که باید طبق قانون در خردادماه انجام می‌شد، تا پایان شهریورماه تمدید شد. هدف ما از این تمدید، دادن فرصت بیشتر به مودیان برای تکمیل فرآیندها و کاهش فشار در بازه محدود زمانی بود.
وی افزود: البته از مردادماه، رسیدگی به پرونده‌های اصناف به‌صورت مرحله‌ای آغاز خواهد شد و تا پایان شهریور ادامه خواهد داشت. از هم‌اکنون برنامه‌ریزی‌های لازم برای شروع این فرآیند انجام شده است.