خبرگزاری آریا - شهرداری قم با اختصاص بخش عمده‌ای از بودجه عمرانی سال 1404 به پروژه‌های آسفالت‌ریزی، گام بلندی در بهسازی معابر شهری برداشته است.
به گزارش خبرگزاری آریا از قم، طبق اعلام عباس حلوایی‌زاده "معاون فنی و عمرانی شهرداری قم"، از 205 هزار تن آسفالت پیش‌بینی‌شده، تاکنون 73 هزار تن در سطح شهر توزیع شده و حدود 35 درصد از برنامه به مرحله اجرا رسیده است.
تمرکز بر کیفیت و عدالت عمرانی
این پروژه فراتر از ترمیم شوارع اصلی، با تمرکز ویژه بر بهبود وضعیت کوچه‌ها و معابر فرعی طراحی شده و مجوز آسفالت‌ریزی در کوچه‌های 14 متری نیز اخذ شده تا عدالت عمرانی در محلات کم‌برخوردار تحقق یابد. با توجه به محدودیت‌های آب‌وهوایی در پاییز، اوج اجرای عملیات روکش آسفالت در تابستان شکل گرفته و برای حفظ کیفیت، نظارت فنی در تمام مراحل فعال است.
مدیریت علمی با سامانه PMS
قم از معدود شهرهای کشور است که برای چهارمین سال متوالی از سامانه *Pavement Management System (PMS)* در ارزیابی و نگهداری معابر بهره می‌برد. این سامانه با استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی و پایش میدانی، وضعیت سطحی و عمقی روسازی‌ها را بررسی کرده و اولویت ترمیم‌ها را بر اساس شاخص‌هایی چون ضریب ترک‌پذیری، مقاومت، میزان فرسودگی و تحلیل هزینه–فایده تعیین می‌کند. این رویکرد موجب کاهش خطای انسانی، افزایش طول عمر روسازی و مدیریت بهینه منابع عمرانی شده است.
وضعیت ملی و روندهای نوین در ایران
ایران سالانه حدود 6 میلیون تن قیر تولید می‌کند و پروژه‌های عمرانی شهری مانند قم، سهم مهمی در مصرف داخلی این فرآورده دارند.
تا سال 1409، بازار آسفالت کشور از مرز 8 میلیون تن عبور خواهد کرد و در شهرهای بزرگی مانند تهران و اصفهان، استفاده آزمایشی از آسفالت‌های خودترمیم‌شونده با الیاف هوشمند آغاز شده است.
فناوری آسفالت‌های بازیافتی (RAP) با توان احیای 100٪ روسازی‌های قدیمی، به‌تدریج جای خود را در پروژه‌های پایدار باز می‌کند و به‌گفته مرکز تحقیقات راه، آلودگی صوتی (5٫89) و خاک (5٫81) مهم‌ترین پیامدهای زیست‌محیطی پروژه‌های آسفالت شهری‌اند که مدیریت علمی می‌تواند به مهار آن‌ها کمک کند.
نوآوری‌های جهانی در آسفالت‌ریزی
در سال 2025، صنعت آسفالت در جهان وارد مرحله‌ای تحول‌آفرین شده که تمرکز آن بر پایداری، هوشمندسازی و دوام زیرساخت‌ها است.
با استفاده از مواد پیزوالکتریک، برخی پروژه‌ها در حال آزمایش آسفالتی هستند که انرژی حاصل از عبور خودروها را به برق تبدیل می‌کند. این برق می‌تواند برای چراغ‌های خیابانی، ایستگاه‌های شارژ یا ساختمان‌های اطراف استفاده شود.
در کشورهای پیشرو، جاده‌ها به حسگرهای اینترنت اشیاء (IoT) مجهز می‌شوند که اطلاعات لحظه‌ای از ترافیک، وضعیت سطح روسازی و نیازهای تعمیراتی را ارسال می‌کنند و این فناوری به خودروهای متصل و خودران کمک می‌کند تا مسیرهای امن‌تر و بهینه‌تری انتخاب کنند.
با استفاده از میکروکپسول‌های احیاگر یا الیاف فولادی، آسفالت‌های جدید قادرند ترک‌های سطحی را به‌صورت خودکار ترمیم کنند که این فناوری در سال 2025 در بزرگراه‌ها و مسیرهای پرتردد به‌طور گسترده‌تری مورد استفاده قرار خواهد گرفت.
در پاسخ به بحران اقلیمی، آسفالت‌هایی در حال توسعه هستند که نه‌تنها کربن جذب می‌کنند، بلکه در طول عمر خود بیشتر از میزان تولیدشان، CO₂ را خنثی می‌سازند. این نوآوری با استفاده از مواد زیستی و افزودنی‌های پیشرفته، زیرساخت‌های شهری را به سمت بی‌کربن شدن سوق می‌دهد.
فرآیندهای جدید بازیافت آسفالت، امکان استفاده از 100٪ آسفالت بازیافتی را در پروژه‌های سنگین مانند بزرگراه‌ها فراهم کرده‌اند و سیستم‌های بازیافت در محل نیز در حال گسترش‌اند تا هزینه حمل‌ونقل و انتشار آلاینده‌ها کاهش یابد.
با توجه به افزایش رخدادهای اقلیمی شدید، آسفالت‌هایی با مقاومت بالا در برابر گرمای شدید، یخبندان و باران‌های سنگین توسعه یافته‌اند و این نوع آسفالت‌ها با افزودنی‌های پلیمری، دوام بیشتری در برابر ترک‌خوردگی و فرسایش دارند.
تلفیق عدالت عمرانی و فناوری روز در آسفالت‌ریزی قم
طرح گسترده آسفالت‌ریزی در قم، با تلفیق عدالت عمرانی و فناوری روز، نمونه‌ای موفق از مدیریت شهری علمی است و استمرار اجرای PMS، بهره‌گیری از مصالح پیشرفته و تخصیص هدفمند بودجه، نه‌تنها رضایت عمومی را افزایش می‌دهد بلکه می‌تواند قم را به الگویی ملی در حوزه نگهداری معابر تبدیل کند.
حضور فعال در نمایشگاه‌های تخصصی نیز می‌تواند به انتقال تجربه و ارتقای دانش فنی در این حوزه کمک کند، ضمن اینکه توجه به نوآوری‌های جهانی در آسفالت‌ریزی از همین حالا باید مورد توجه و مطالعه شهرداری های کشور بویژه شهرداری قم باشد.
گزارش: محمدرضا قربان زاده ؛ روزنامه نگار و فعال رسانه