خبرگزاری آریا - در دومین رویداد همتاتک در مرکز نوآوری و خلاق قوه مقننه مطرح شد که تصویر ایران نوآفرین در 1424 نیازمند بهره مندی از هوش مصنوعی بوده و قانون دوام قانون جامع و کاملی برای حکمرانی داده نیست و در عرصه داده‌محور، به طور قطع نیاز به تغییر رفتار دولت داریم که از این حالت ناکارآمد و خودبسنده خارج و تبدیل به دولتی کارآمد و هوشمند شود.
به گزارش خانه ملت؛ دومین رویداد همتاتک با موضوع هم‌اندیشی درباره چالش‌های داده‌های باز دولتی و نسبت آن با توسعه هوش مصنوعی با حضور بابک نگاهداری رییس مرکز پژوهش‌های مجلس، محمدمهدی مهربان سرپرست مرکز نوآوری و خلاق قوه مقننه، مصطفی طاهری نمایندگان تهران و زنجان و رئیس و نایب رئیس فراکسیون هوش مصنوعی و فناوری‌های دانش بنیان مجلس، جعفر قادری نماینده مردم شیراز و رئیس کمیسیون ویژه جهش تولید و نظارت بر اجرای سیاست‌های کلی اصل 44، روح الله متفکرآزاد نماینده مردم تبریز و عضو هیات رئیسه مجلس و روح الله نجابت نماینده مردم شیراز و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، زینب قیصری عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، نمایندگان سازمان‌های دولتی دارای داده تنظیم‌گر و همچنین تحلیل گران داده و نمایندگان شرکت‌های دانش‌بنیان فعال این حوزه، در در مرکز نوآوری و خلاق قوه مقننه برگزار شد.
بابک نگهداری رئیس مرکز پژوهش های مجلس در این رویداد با بیان اینکه یکی از 5 تصویر آینده ایران، ایران نوآفرین است که در آن فناوری‌هایی مانند هوش مصنوعی و امثالهم پیشران تحولات هستند، گفت: در مورد این فناوری‌ها در برنامه پنج ساله هفتم توسعه نیز تاکید شده است بنابراین اگر که ما به دنبال هوشمند سازی هستیم بحث داده بسیار مهم است.
وی افزود: ما در رویداد همتاتک اول بر روی ساماندهی سامانه هایی که در برنامه پنج ساله هفتم توسعه پیش بینی شده اند تمرکز کردیم و در رویداد همتاتک دوم هم با توجه به اهمیت موضوع داده و اشتراک آن، بر اساس قوانین موجود در تلاش هستیم چالش هایی که در مدیریت داده و حکمرانی داده محور وجود دارد را با کمک ذی نفعان شناسایی و رفع کنیم.
رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، با اشاره به این نکته که آینده‌پژوهان یکی از تصاویری که از میان 5 تصویر برای ایران 1424 در نظر می گیرند ایران نوآفرین است، گفت: در این تصویر فناورهای نوین مثل کوانتوم، هوش مصنوعی و نظایر اینها مورد توجه است. در برنامه هفتم پیشرفت هم روی بحث فناوری‌های نوین تاکید ویژه شده است.
نگاهداری ادامه داد: اگر ما می‌خواهیم به این سمت حرکت کنیم که تصویری از ایران نوآفرین در ایران 1424 داشته باشیم و همچنین برنامه هفتم پیشرفت که در بیانات رییس محترم جمهور و رییس محترم مجلس به عنوان میثاق ملی مطرح شده باید به فناورهای نوین و هوش مصنوعی توجه کنیم.
وی با بیان اینکه احکامی مثل هوشمند‌سازی دولت و نظایر اینها نیازمند توجه به هوش مصنوعی و بحث ساماندهی داده‌هاست، گفت: در این مسیر ساماندهی سامانه‌ها اهمیت پیدا می‌کند. در دوره اول رویداد همتاتک به این مسئله و ساماندهی 80 سامانه توجه شد که در برنامه هفتم هم این موضوع ذکر شده است.
رئیس مرکز پژوهش های مجلس با بیان اینکه دومین رویداد همتاتک به دسترسی به داده‌ها اختصاص پیدا کرده است از این امر به عنوان یکی از ارکان اصلی تحقق هوش مصنوعی و مدیریت داده محور و شواهد محور نام برد و گفت: از منظر بسترهای قانونی در این زمینه قوانین خوبی داریم، مثل قانون دسترسی آزاد به داده و اطلاعات، قانون مدیریت داده و قانون شفافیت قوای سه گانه از جمله این قوانین است.
وی افزود: در این قوانین به اشتراک گذاشتن داده‌های در اختیار دستگاه‌های دولتی بین هم و برای مردم و تحلیلگران مورد تاکید قرار گرفته است.
رئیس مرکز پژوهش ها با بیان اینکه باید از اقدامات سلیقه‌ای پرهیز کنیم و به سمت حکمرانی داده محور قدم برداریم به جمع‌بندی مباحث مطرح شده در این نشست پرداخت.
نگاهداری یادآور شد: یکی از بحث‌های مطرح شده در سخنان سخنرانان بحث خلاء‌ها و تداخل‌های قانونی بود که این امر نیاز به بررسی و بازنگری دارد تا اگر اشکالاتی در قوانین موجود است رفع شود. در این زمینه باید تعاملی بین مجلس و بخش‌های مختلف دولت شکل بگیرد تا اشکالات مشخص شود و مرکز پژوهش‌های مجلس هم در این مهم کمک می‌کند.
وی ادامه داد: بحت دیگر در حوزه نظارتی مطرح شد که برخی قوانین کارآمد هستند اما به درستی اجرا نمی‌شود که در این زمینه هم مجلس باید از ابزارهای نظارتی خود استفاده کند و ما در مرکز پژوهش‌ها هم در گزارش‌های خود به این امر می‌پردازیم؛ مسائل مطرح شده در این نشست باید تدوین و در بخش‌های مختلف دسته‌بندی شود تا قابل پیگیری باشد، و محور بعدی در سخنان مطرح شده همکاری بخش‌های مختلف مردمی است که ما در مرکز پژوهش‌های مجلس تلاش خواهیم کرد در وریدادهای آینده از کمک بخش‌های مردمی بیشتر استفاده کنیم.
رییس مرکز پژوهش‌های مجلس، آخرین محور سخنان خود در جمع بندی را به شکست هماهنگی در کشور اختصاص داد و گفت: مشکل بعدی شکست هماهنگی در کشور است که یک مشکل تاریخی در ایران است. این مشکل در حوزه داده و هوش مصنوعی و فعالیت‌های مرتبط با آن هم دیده می‌شود. این امر قابل مطالعه است تا بشود پیشنهاداتی ارائه داد تا اجزای مختلف سیاستگذاری، اجرا و مدیریت در کشور هماهنگ شوند.
به گزارش خانه ملت؛ رضا تقی‌پورانوری نماینده مردم تهران رئیس فراکسیون هوش مصنوعی و فناوری‌های دانش بنیان مجلس در ادامه، گفت: وقتی طرح قانون دوام (قانون مدیریت داده ها و اطلاعات ملی ) را پیشنهاد دادیم، می‌دانستیم که این قانون جامع و کامل برای حکمرانی داده نیست اما با توجه به تجربیاتی که در مورد طرح‌های دیگر داشتیم، نمی‌توانستیم منتظر بمانیم تا یک قانون جامع برای حکمرانی داده به طور کامل آماده و تصویب شود؛ قانون دوام آبان ماه 1402 تصویب و نهایی شد اما متاسفانه بخش اندکی از آن اجرا شده است بنابراین، این حدس درست بود که نباید منتظر یک قانون جامع برای حکمرانی داده باشیم.
وی افزود: به طور قطع باید نسخه‌های بعدی که کامل‌تر و به همه ابعاد حکمرانی داده می پردازد، به تصویب برسد اما در حال حاضر باید بر اجرای این قانون تاکید کنیم و نکته اصلی، عدم آمادگی درونی دستگاه‌ها است و سازوکارهای لازم را برای اجرای مباحث پیش‌بینی شده در قانون دارند و به عبارت دیگر، می‌توانند داده‌ها را به صورت استاندارد و با کیفیتی که قابل استفاده برای سایر دستگاه‌ها باشد، در اختیار دیگران قرار دهند.
ضرورت تسریع در اجرای قانون دوام به عنوان مطالبه عمومی
تقی پورانوری بر ضرورت تسریع در اجرای قانون دوام به عنوان مطالبه عمومی تاکید کرد و گفت: این قانون باید در حال حاضر اجرا شود تا نسخه‌های بعدی و کامل‌تر قانون نه فقط به عنوان نسخه‌های بعدی، بلکه به عنوان نسخه‌هایی که نقص‌های این قانون را تکمیل می‌کنند از طریق همین جلسات و با همکاری مرکز پژوهش های مجلس طراحی و به تصویب برسد.
جعفر قادری نماینده مردم شیراز و رئیس کمیسیون ویژه جهش تولید و نظارت بر اجرای سیاست‌های کلی اصل 44، در ادامه این نشست، گفت: استفاده از داده‌ها در بخش‌های مختلف ممکن است با چالش‌هایی مواجه شود که عدم دسترسی دستگاه‌ها به اطلاعات کافی و همچنین نبود ساز و کار مناسب برای بهره‌برداری از مزایای مبتنی بر داده‌ها از جمله این چالش‌ها است؛ درست است که مفاهیم و موضوعات کلی را مطرح کرده‌ایم و به دستگاه‌ها اجازه دادیم اوراق صرفه‌جویی منتشر کنند و همچنین ماده 12 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر و ارتقای نظام مالی کشور و حمایت‌های پیشینی را داریم اما به نظر می‌رسد که در حال حاضر بیشتر از هر چیز، مجموعه‌ها به ویژه بخش‌های غیردولتی باید سازوکارها را مشخص کنند.
وی افزود: مجموعه ها در این حوزه نباید منتظر بمانند خلاء‌های قانونی و مغایرت‌های موجود را رفع کنیم بلکه می توانند بر اساس قوانین موجود و قوانینی که در کمیسیون‌ها در حال بررسی است موضوع را پیش برد؛ به عنوان مثال موضوع بازنگری در تأمین مالی تولید و زیرساخت‌ها وهمچنین طرح اصلاح قانون اجرای سیاست‌های اصل 44 و تفکیک بخش های دولتی و غیردولتی در کمیسیون ویژه جهش تولید در حال بررسی است و اگر بتوان از این فرصت‌ها بهره‌برداری کرد و مرکز پژوهش ها این اطلاعات را به کمیسیون ها ارائه کند می‌توان سازوکارهای قانونی بهتری برای داده‌ها فراهم کرد و گامی جدی برای رفع نگرانی و دغدغه های مطرح شده در این رویداد برداشت و در مسیر بهتری قرار بگیریم؛ در این حوزه نیاز است تقاون اطلاعات توسط قوای مقننه و مجریه و بخش غیردولتی مدنظر قرار گیرد و به اهمیت موضوع پی ببریم.
مصطفی طاهری نماینده مردم زنجان و نایب رئیس فراکسیون هوش مصنوعی و فناوری‌های دانش بنیان مجلس در ادامه این رویداد با بیان اینکه در زمان بررسی قانون دوام به مرکز پژوهش‌های مجلس اعلام کردیم همه قوانین مرتبط با این حوزه را احصاء و بررسی کند، گفت: قانون دوام قرار نیست کاری را انجام دهد بلکه به زیرساخت های پشت صحنه دولت الکترونیک توجه دارد به عنوان مثال برای پیگیری بیمه، نیاز به اطلاعات مشخصی داریم؛ تا امروز، همه می‌گفتند اطلاعات برای ما ضروری است، ولی هیچ‌کس به‌طور مشخص هیچ داده ای را ارائه نمی دهد در واقع هر کسی می‌خواهد اپلیکیشن بنویسد یا پردازش داده‌ها را انجام دهد، نیاز به دریافت داده دارند؛ مرکز آمار برای سرشماری نباید سرشماری را انجام دهد بلکه باید با استفاده از قانون دوام، داده ها را تولید کند.
وی افزود: همچنین هدفمندی یارانه ها هم دیگر نباید بحث خطا را مطرح کند و بگوید به ما داده نمی دهند زیرا این کار جرم انگاری شده و در واقع قرار نیست که این قانون بحث هدفمندی را حل کند بلکه به‌عنوان زیرساختی برای مدیران عمل می کند تا بتوانند به‌طور مؤثر تصمیم‌گیری کنند.
روح الله ایزدخواه نماینده مردم تهران و عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در ادامه این نشست با بیان اینکه در ادبیات سیاستگذاری، شکست بازار و شکست دولت مدنظر قرار گرفته است، گفت: شکست دولت زمانی رخ می دهد که می‌خواهد از حالت خودکامگی خارج و به دولت هوشمند تبدیل شود و در این رابطه خود به خود و ناخودآگاه در برابر تغییرات مقاومت می‌کند و این یک شکست اساسی در دولت است که نه تنها در داده بلکه در حوزه‌های دیگر مانند سیاست صنعتی نیز با آن مواجه‌ایم؛ سیاست گذاری بن بست ندارد بنابراین باید برای این موضوع چاره اندیشی کرد و راهکار آن نیز دیده شده؛ در کنار حکمرانی داده‌ها باید حکمرانی تغییر رفتار دولت نیز مورد توجه قرار گیرد، به طور قطع در عرصه داده‌محور، نیاز به تغییر رفتار دولت داریم که از این حالت ناکارآمد و خودبسنده خارج و تبدیل به دولتی کارآمد و هوشمند شود.
باید آرایش نهادی را تغییر دهیم
وی افزود: برای تحقق این کار چندین اقدام می توان انجام داد که در وهله نخست باید آرایش نهادی را تغییر دهیم، سازمانی که اکنون صاحب داده است اما در برابر تغییرات مقاومت می‌کند، باید تا جایی که امکان دارد منحل شود یعنی به مدیر بگوییم اگر این کار را انجام ندهید منحل می شوید و این یعنی باید ریسک آن را پذیرفت و آن را به عهده مدیر گذاشت اما سازمانی که مقاومت نمی کند وناکارآمد است را باید تشویق و بخشی از کارمندان را به همکاری با شرکت‌های دانش‌بنیان ترغیب کرد بدین معنا که کارمندان از مسیر سازمانی خارج شده و با شرکت‌های دانش‌بنیان شریک شوند.
ایزدخواه ادامه داد: نهاد قدرتمندی که باید این تغییر رفتار را مدیریت کند بر اساس پیشنهاد آقای طاهری نماینده مردم زنجان می‌تواند مشابه سازمان امور استخدامی که قواعد استخدامی را در سازمان‌ها مدیریت می‌کند باشد و قواعد و شاکله را مدیریت کند و همچنین باید از ظرفیت تشکل‌های جمعی استفاده کنیم؛ شرکت‌های دانش‌بنیان صاحب دانش هستند اما وجاهت اجتماعی ندارند و می‌توانند ضلع سومی باشند و فرآیند تغییر رفتار دولت نقش مؤثری ایفا کنند.
روح الله نجابت نماینده مردم شیراز در مجلس با بیان اینکه آسیب‌شناسی قوانین موجود در کمیسیون‌های مختلف و از سوی متخصصان حوزه، در حال پیگیری است، گفت: با این حال، آنچه که به ذهن من می‌رسد، این است که داده‌ها باید به‌طور مداوم و مستمر در دسترس نمایندگان قرار گیرد تا نمایندگان بتوانند پیگیری‌های لازم را انجام دهند و تصمیم‌گیری‌های بهتری در زمینه‌های مختلف داشته باشند؛ رئیس مرکز پژوهش ها، آغاز مجلس دوازدهم در کتابچه ای اولویت های تقنینی و نظارتی مجلس را مشخص و آن را در اختیار نمایندگان قرار داد و در این رابطه نیاز است موضوع‌ها و کمیسیون‌ها به‌طور دقیق دسته‌بندی و مشخص شوند به عنوان مثال، داده‌ها باید به‌گونه‌ای جمع‌آوری شود که برای هر حوزه به عنوان مثال کشاورزی، اطلاعات دقیق و استاندارد در دسترس قرار گیرد تا به ابزاری مؤثر برای سیاستگذاری و نظارت کارآمدتر تبدیل شود.
وی افزود: آنچه که همکاران ما در کمیسیون‌های تخصصی انجام می‌دهند، می‌تواند با استفاده مداوم از این داده‌ها و اطلاعات، رونق پیدا کند و با این اقدام، نظارت و پیگیری‌ها تسهیل شده و موجب بهبود فرآیندها در سطح کلان می‌شود؛ همانطور که در این رویداد هم مطرح شد مساله ما در حاکمیت باید توانمندسازی زیست بوم باشد و به نظر می‌رسد که این بهترین راهکار از منظر مجلس باشد.
روح الله متفکرآزاد نماینده مردم تبریز و عضو هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی هم در حاشیه این رویداد در گفت و گو با خبرنگار خانه ملت، گفت: برگزاری این رویداد و نشست اقدام ارزشمندی است و همان طوری که از مرکز پژوهش ها و خانه خلاق انتظار می رود موضوعات مختلف در حوزه نوآورانه و پیشرو را مدنظر قرار می دهند که در فرایند قانون‌گذاری ممکن است برای ذی نفعان و تصمیم‌گیران ناشناخته باشد؛ قانون گذاری پیشرو زمانی اتفاق می افتد که جلوتر از رخداد حوادث و اتفافات بتوان پیش بینی های لازم را انجام داد.
وی با اشاره به اینکه دیدگاه‌های فعالان و کنشگران این عرصه به ویژه در حوزه داده در این نشست و نشست های مشابه قابل پیگیری است، افزود: در این نشست، مسائلی از قبیل پیوندهای داده‌های باز و بسته و نحوه تعاملات میان آن‌ها، چالش‌های پیش رو در این حوزه و اهمیت حکمرانی در زمینه داده‌ها مورد بحث و بررسی قرار گرفت همچنین، توجه ویژه‌ای به مسائل بین‌المللی و چالش‌هایی که در سطح جهانی در حال شکل‌گیری است، صورت گرفت؛ از جمله نکات برجسته این نشست، حضور نمایندگان مجلس، اعضای فراکسیون هوش مصنوعی و دانش بنیان، مسئولان دولتی و بخش خصوصی بود که به بیان دیدگاه‌ها و چالش‌های پیش روی قانون‌گذاری در این حوزه پرداختند و این مشارکت‌ها و تبادل نظرها می‌تواند به بهبود روند قانون‌گذاری و تصمیم‌گیری در کشور کمک کند.
متفکرآزاد ادامه داد: امیدواریم نتایج این نشست و نشست‌های مشابه، برای کشور و پیشبرد اهداف بلندمدت در زمینه‌های نوآوری و فناوری مفید واقع شود و به توسعه و تقویت ظرفیت‌های کشور در این حوزه‌ها کمک کند./
پایان پیام