خبرگزاری آریا -اصلاح الگوی کشت به منظور حفاظت از منابع پایه و افزایش بهره وری عوامل تولید از راهبردهای اساسی در بخش کشاورزی است که مورد تاکید دولت و شخص رئیس جمهور است.
به گزارش خبرگزاری آریا در تبریز؛ با توجه به وضع بحرانی آب، اصلاح الگوی کشت یکی از مهمترین اقدامات در بخش کشاورزی محسوب می شود و عوامل مؤثر بر الگوی کشت محصولات زراعی و باغی را می توان عوامل و منابع طبیعی مانند اقلیم، منابع آب و خاک، عوامل زیست محیطی، عوامل اجتماعی، سیاست گذاری های دولت و عوامل اقتصادی دانست.
بر اساس داده‌های سازمان هواشناسی، در برخی مناطق کشور، میزان بارندگی‌ها در بهار 1404 نسبت به دوره آماری بلندمدت 40 درصد کاهش یافته است و براساس داده های منتشر شده توسط پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو کشور؛ سه ماه آینده متوسط بارش در شمال غرب، جنوب کوه های البرز، زاگرس شمالی و مناطقی از شمال شرق کمتر از نرمال، دامنه شمالی البرز در محدوده نرمال با گرایش به کمتر از نرمال، جنوب شرق بیش از نرمال و سایر مناطق مطابق با نرمال بلند مدت برآورد می شود.
منابع آبی کشور از سدها گرفته تا سفره های زیرزمینی وضعیت خوشی ندارند و به گفته کارشناسان بیشترین درصد آب تجدید پذیر در بخش کشاورزی مصرف می شود از این رو در کنار اجرای شیوه های نوین آبیاری، تغییر الگوی کشت و جایگزینی کشت محصولات کم آب بر با محصولات با مصرف آب بالا راهبرد الزامی است.
اهمیت موضوع به قدری است که با دستور رئیس‌جمهور به وزرای «جهاد کشاورزی» و «کشور»، استانداران در سراسر کشور موظف شده‌اند، اصلاح و اجرای الگوی کشت سراسری را به عنوان اولویتی فوری و ضروری در دستورکار خود قرار دهند. این اقدام با هدف ارتقای امنیت غذایی، حفاظت از منابع پایه و افزایش بهره‌وری مصرف آب در بخش کشاورزی، یکی از گام‌های راهبردی دولت برای مقابله با چالش‌های اقلیمی و ناترازی‌های تولید محسوب می‌شود.
بر اساس این دستور که از سوی «وزارت کشور» صادر شده استانداران موظف شده‌اند با همکاری دستگاه‌های مرتبط، هماهنگی لازم برای اجرای الگوی کشت اصلاح‌شده را فراهم کنند و کارگروه استانی الگوی کشت را با حضور دستگاه‌های مسئول در هر استان تشکیل دهند. این تصمیم مهم در شرایطی اتخاذ شده است که کشور با چالش‌های متعددی نظیر تغییرات اقلیمی، بحران منابع آب و ناپایداری در زنجیره تولید و بازار محصولات کشاورزی مواجه است.
در چنین وضعیتی، اصلاح الگوی کشت نه‌تنها یک ضرورت فنی، بلکه اقدامی ملی و راهبردی برای تأمین امنیت غذایی پایدار کشور است؛ موضوعی که در سطح عالی دولت به آن توجه جدی شده است. بهرام سرمست، استاندار آذربایجان شرقی بر لزوم اصلاح الگوی کشت در استان برای مدیریت پایدار منابع آبی تأکید کرد. وی با اشاره به چالش‌های شدید استان در حوزه آب‌های زیرزمینی گفت: اصلاح الگوی کشت، از راهبردهای محوری و موثر استان در مواجهه با بحران منابع آبی به‌شمار می‌رود زیرا در شرایطی که منابع زیرزمینی به‌شدت در معرض افت قرار دارند، نمی‌توان با شیوه‌های سنتی و ناکارآمد کشاورزی ادامه داد.
رییس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان شرقی هم یکی از مهمترین الزامات اجرای الگوی کشت را همکاری تمامی دستگاه ها، ارگان ها و سازمان ها با سازمان جهاد کشاورزی عنوان کرد و گفت: ارگان هایی چون فرمانداری، صدا و سیما، تشکل های مردم نهاد، اصناف، بنیاد ملی گندم، سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی، شرکت خدمات حمایتی، موسسات و مراکز تحقیقاتی و دانشگاه ها، سازمان تعاون روستایی، اداره کل غله و خدمات بازرگانی دولتی، شرکت آب منطقه ای، شرکت پخش فراورده های نفتی و گازی و ... در اجرای این طرح ملی دخیل هستند. شهرام شفیعی با بیان اینکه افزایش جمعیت و نیاز به مواد غذایی، افزایش تولید محصولات کشاورزی را طلب می کند، افزود: سرانه منابع آب تجدیدشونده در ایران و آذربایجان شرقی از سرانه جهانی پایین تر و پدیده تغییرات اقلیمی و گرم شدن کره زمین نیز رو به گسترش است که ما را با چالش‌های اساسی تامین مواد غذایی مواجه می کند.
وی ادامه داد: نتیجه تغییرات اقلیمی در کشور، کاهش متوسط بارندگی سالانه و محدودیت بیشتر منابع آب قابل استفاده در بخش های مختلف اقتصادی و زیست محیطی را به دنبال داشته و رقابت کنونی مصارف آب در بخش های شرب شهری و روستایی، کشاورزی، صنعت و محیط زیست روبه افزایش است.
شفیعی با اشاره به اهمیت اجرای الگوی کشت در کشور و به خصوص آذربایجان شرقی، ادامه داد: تعیین مناسب ترین مناطق تولید هر محصول، مهمترین مؤلفه مؤثر و زیربنای تدوین برنامه الگوی کشت بوده و زمینه ای برای تدوین و برقراری نظام کشت و تحقق آموزش، ترویج و خدمات متمرکز برحسب نوع محصول و هدایت محصولات کشاورزی به مناسب ترین جایگاه تولیدی آن ها است که نتیجه آن افزایش کمی و کیفی تولید و توان فنی کشاورزان و صرفه جویی در منابع و امکانات محدود کشور خواهد بود.
وی، تعیین الگوی کشت مناسب مناطق برنامه ریزی با لحاظ بیشینه کردن درآمد ناخالص و بهره وری مصرف آب، ایجاد بانک اطلاعاتی جامع و مکان دار الگوی کشت در این مناطق، تعیین مناطقی با قابلیت اصلاح الگوی کشت و تعیین مناطق موردنیاز اصلاح سامانه کشت با فناوری نوین را از جمله اهداف و دستاوردهای تدوین برنامه الگوی کشت در راستای بهره برداری پایدار از منابع پایه و تأمین امنیت غذایی عنوان کرد.
رییس سازمان جهادکشاورزی آذربایجان شرقی خاطرنشان کرد: طرح اصلاح الگوی کشت در آبان ماه سال 1401 رونمایی و ریاست کمیته ملی الگوی کشت به معاون اول رئیس جمهور و در استان ها به استانداران واگذار شد.
وی گفت: سال زراعی (1400-1401) به عنوان سال مبدا 204 هزار هکتار اراضی آبی و 525 هزار هکتار اراضی دیم آذربایجان شرقی در فهرست اجرای طرح اصلاح الگوی کشت قرار گرفت و در سال های بعدی بر سطح اراضی دیم افزوده و از سطح اراضی آبی کاسته شد. وی افزود: سال زراعی (1403-1402) 191 هزار و 717 هکتار اراضی آبی و 624 هزار و 875 هکتار اراضی دیم به زیر پوشش اجرای این طرح رفت و امسال نیز 190 هزار و 669 هکتار اراضی آبی و 628 هزار و 887 هکتار اراضی دیم استان برای اجرای طرح اصلاح الگوی کشت ابلاغ شده است. شفیعی خاطرنشان کرد: هر ساله الگوی کشت ملی از سوی دبیرخانه تدوین و نظارت بر الگوی کشت واقع در سازمان تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی به استان ها ابلاغ می شود. مدیر امور زراعت سازمان سازمان جهادکشاورزی آذربایجان شرقی نیز گفت: 819 هزار هکتار اراضی آبی و دیم در برنامه اصلاح الگوی کشت استان قرار دارد.
جلال رحیم زاده هم با بیان اینکه طرح اصلاح الگوی کشت به طور کلی در اراضی دیم اجرا می شود، گفت: برای هر شهرستان با توجه به استعدادهای طبیعی و اقلیمی کشت یک محصول در نظر گرفته شده است به عنوان مثال در خداافرین کشت پنبه به عنوان محصولی کم آب بر ترویج می شود. وی ادامه داد: سطح ابلاغی کشت بین شهرستان ها بر اساس ظرفیت و سابقه کشت محصولات مختلف برش داده و جهت اجرا، ابلاغ می شود و البته منظور از الگوی کشت، توصیه کاشت محصولات استراتژی و کم آبر و تامین امنیت غذایی با مدیریت اصولی منابع خاک، آب و مسائل اقتصادی در عرصه تولید است.
وی از تحقق 80 درصدی طرح اصلاح الگوی کشت در استان خبر داد و گفت: تاکید دکتر پزشکیان رئیس جمهور کشورمان در این زمینه به منظور اهمیت موضوع و جلب حمایت سایر نهادها از جمله وزارت نیرو با این طرح است و مدیریت طرح به استانداران واگذار شده است تا با هم افزایی توان سازمان ها، با توجه به نیاز استان این طرح اجرا شود.