خبرگزاری آریا -طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی بین سال های 2015 تا 2050، نسبت جمعیت بالای 60 سال جهان تقریباً دو برابر (از 12 درصد به 22 درصد) می شود. براساس آخرین سرشماری مرکز آمار ایران در سال 1395 تعداد سالمندان کشور ایران، 7 میلیون و 450 هزار نفر بوده که اکنون به حدود 8 میلیون نفر (9/9 درصد) رسیده و پیش بینی شده است در سال 2050 میلادی حدود 30 درصد جمعیت کشور را سالمندان تشکیل خواهند داد. برنامه مراقبت ادغام یافته و جامعه سالمندی وزارت بهداشت، به منظور حفظ و ارتقاء سلامت سالمندان طراحی شده و در حال اجرا است. برای تعیین اینکه چگونه این برنامه نیاز به اصلاح یا بهبود فرایند دارد؛ یک ارزیابی جامع، ضروری به نظر می رسد.سیپ به عنوان یک رویکرد ارزشیابی مدیریت محور یکی از مهم ترین رویکردهای خدمت به مدیرانی است که مسئولیت برنامه ریزی، اجرا و ارزیابی برنامه ها را بر عهده دارند.
روش کار: پژوهش حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری،شامل کلیه کارکنان مراکز بهداشتی شهرستان اسداباد بود. ابزار گردآوری داده ها، پرسشنامه دوبخشی شامل مشخصات دموگرافیک و پرسشنامه محقق ساخته ارزشیابی برنامه جاری مراقبت سالمندان براساس چهار حیطه الگوی ارزشیابی سیپ (زمینه، درونداد، فرایند و برونداد) بود.این پرسشنامه شامل 62 سئوال در 4 حیطه می باشد. 4 سئوال پایانی پرسشنامه هم مربوط به ارزشیابی کلی برنامه مورد نظر می باشد.
یافته ها: میانگین و انحراف معیار سن شرکت کنندگان 31/7±84/34 سال و 140 نفر (3/84 درصد) زن بودند. میانگین و انحراف معیار سابقه کاری، 07/7±75/10 سال بود. براساس نتایج ارزشیابی حیطه زمینه، بیشترین میانگین نمره مربوط به گویه ﻧﯿﺎز گروه هدف ﺑﻪ برنامه" و کمترین میانگین نمره مربوط به "شناسایی پتانسیل های سایر سازمان های تأثیرگذار در اجرای برنامه" بود. در ارزشیابی حیطه درون داد، بیشترین میانگین نمره مربوط به گویه "پرسیدن سوالاتی از گروه هدف در حین اجرای برنامه جهت اطمینان از یادگیری" و کمترین میانگین نمره مربوط به "بودجه و اعتبار لازم برای برنامه" بود. درارزشیابی حیطه فرایند،بیشترین میانگین نمره مربوط به گویه ارزیابی برنامه توسط مسئولان و پرسنل مجری و کمترین میانگین نمره مربوط به گویه " به روز شدن برنامه با توجه به نیازسنجی ها و مشکلات پیش آمده بود. در ارزشیابی حیطه برون داد، بیشترین میانگین نمره مربوط به گویه رضایت از علاقه به کار و تعهد و وجدان کاری و کمترین میانگین نمره مربوط به پاسخگو بودن برنامه نسبت به نیازهای سالمندان بود. در ارزشیابی کلی برنامه، بیشترین میانگین نمره مربوط به ضرورت برنامه و کمترین میانگین نمره مربوط به کیفیت ارائه برنامه بود.
نتیجه گیری:بررسی میانگین نمره ارزشیابی در کل حیطه های زمینه، درون داد، فرایند و برون داد برنامه مراقبت ادغام یافته سالمندان نشان داد، وضعیت ارزشیابی در اکثر ابعاد زمینه، درون داد، فرایند و برون داد برنامه در محدوده نسبتاً مطلوب یا نیمه مطلوب بوده است. ارزﺷﻴﺎﺑﻲبرنامه مراقبت های ادغام یافته و جامع سالمندی وزارت بهداشت با استفاده از الگوی سیپ،به شناسایی ﻧﻘﺎط ﻗﻮت و ﺿﻌﻒ این برنامه با توجه به نقطه نظرات کارکنان مراکز بهداشتی شهرستان اسداباد پرداخت.
بنابراین سیاستگذاران و مسئولین امر می توانند با استفاده از این یافته ها ﻣﻮﺟﺒﺎت ارﺗﻘﺎءهرچه بیشتر این برنامه را ﻓﺮاﻫﻢ آورند. از جمله پیشنهادات ارائه شده به سایر محققان در این زمینه، برای ارزیابی و سنجش ارزشیابی برنامه های مراقبت های ادغام یافته و جامع سالمندی وزارت بهداشت، شیوه های ارزشیابی نوین نظیر این الگو را جایگزین شیوه های قدیمی و سنتی نمایند تا بتوانند به تفکیک به مشکلات و نقاط ضعف پی برده و در رفع آن بکوشند.
پژوهشگر: دکتر فاطمه دارابی عضو هیات علمی گروه بهداشت دانشکده علوم پزشکی اسداباد