خبرگزاری آریا - روز طبیعت فرصتی برای لذت بردن از زیبایی‌های طبیعی است، اما در سال‌های اخیر، آسیب‌های زیست‌محیطی این روز به یکی از نگرانی‌های جدی کارشناسان تبدیل شده است. در گفتگویی، به بررسی چالش‌های زیست‌محیطی روز طبیعت و راهکارهای پیشگیری از آن پرداخته‌ایم.
به گزارش خبرگزاری آریا در استان کهگیلویه و بویراحمد، روز طبیعت یکی از سنت‌های دیرینه‌ای است که مردم ایران در آن به دل طبیعت می‌روند تا از زیبایی‌های آن لذت ببرند. اما در کنار این فرصت برای آرامش و تفریح، چالش‌هایی نیز وجود دارد که محیط‌زیست را با تهدیدهای جدی روبه‌رو می‌کند. از زباله‌های رهاشده در طبیعت گرفته تا تخریب پوشش گیاهی، آسیب به حیات وحش و آلودگی صوتی، همگی مسائلی هستند که در این روز به چشم می‌خورند.
در گفتگو با محسن تیربند کارشناس محیط‌زیست و مدرس دانشگاه به بررسی آسیب‌های زیست‌محیطی روز طبیعت و راهکارهای پیشگیری از آن می‌پردازیم. آیا می‌توان میان لذت بردن از طبیعت و حفظ آن تعادل برقرار کرد؟ چه اقداماتی برای کاهش اثرات مخرب این روز بر محیط‌زیست ضروری است؟ پاسخ این پرسش‌ها را در ادامه خواهید خواند.
روز طبیعت یکی از مناسبت‌های مهم ملی است که مردم در آن به دل طبیعت می‌روند. اما برخی معتقدند که این روز بیش از آنکه فرصتی برای لذت بردن از طبیعت باشد، به محیط‌زیست آسیب می‌زند. نظر شما چیست؟ بله، همین‌طور است. روز طبیعت در اصل می‌تواند فرصتی عالی برای ارتباط انسان با محیط‌زیست باشد، اما متأسفانه به دلیل برخی رفتارهای نادرست، خسارت‌های جدی به طبیعت وارد می‌شود. حجم بالای زباله‌های رها شده، تخریب پوشش گیاهی، آسیب به حیات وحش و افزایش آلودگی صوتی از جمله این مشکلات هستند.
شما به مسئله زباله اشاره کردید. چرا رها کردن زباله در طبیعت تا این حد خطرناک است؟ مشکل اصلی این است که بسیاری از زباله‌ها، به‌ویژه پلاستیک‌ها، تجزیه‌پذیر نیستند و برای سال‌ها در طبیعت باقی می‌مانند. این زباله‌ها به مرور زمان وارد خاک و آب شده و موجب آلودگی منابع طبیعی می‌شوند. علاوه بر این، برخی از زباله‌ها، مانند بطری‌های پلاستیکی و قوطی‌های فلزی، می‌توانند باعث مرگ حیوانات شوند؛ زیرا حیوانات ممکن است آن‌ها را با غذا اشتباه بگیرند و بخورند.
غیر از زباله، تخریب پوشش گیاهی هم یکی از مشکلات این روز است. این مسئله چه پیامدهایی دارد؟ تخریب پوشش گیاهی می‌تواند اثرات مخربی بر اکوسیستم داشته باشد. وقتی افراد در میان گیاهان قدم می‌زنند یا روی آن‌ها چادر می‌زنند، باعث از بین رفتن گیاهان حساس می‌شوند. از سوی دیگر، روشن کردن آتش در مکان‌های غیرمجاز هم می‌تواند موجب سوختن گیاهان و حتی ایجاد آتش‌سوزی گسترده شود. کاهش پوشش گیاهی به مرور باعث فرسایش خاک می‌شود و این موضوع می‌تواند خطر وقوع سیلاب‌ها و کاهش حاصلخیزی زمین را افزایش دهد.
آیا حضور گسترده مردم در طبیعت روی حیات وحش هم تأثیر دارد؟ بله، بدون شک. بسیاری از حیوانات به حضور انسان حساس هستند و وقتی تعداد زیادی از افراد وارد زیستگاه آن‌ها می‌شوند، دچار استرس می‌شوند و ممکن است محل زندگی‌شان را ترک کنند. این مسئله به‌ویژه برای گونه‌های نادر و در معرض خطر بسیار جدی است. همچنین، سر و صدای زیاد، روشن کردن آتش و حتی تغذیه حیوانات وحشی می‌تواند تعادل طبیعی آن‌ها را برهم بزند.
علاوه بر این مسائل، برخی کارشناسان درباره آلودگی صوتی در روز طبیعت هشدار می‌دهند. چرا این موضوع اهمیت دارد؟ آلودگی صوتی تأثیر مستقیمی بر رفتار حیات وحش دارد. بسیاری از گونه‌های جانوری برای برقراری ارتباط و یافتن مسیر از صدا استفاده می‌کنند. وقتی صدای بلند موسیقی، بوق زدن خودروها یا فریادهای بلند در طبیعت پخش می‌شود، ممکن است باعث ایجاد استرس در حیوانات شود و حتی در روند تولیدمثل و تغذیه آن‌ها اختلال ایجاد کند.
با توجه به این مشکلات، چه راهکارهایی برای کاهش آسیب‌های روز طبیعت پیشنهاد می‌کنید؟ چندین اقدام مؤثر می‌توان انجام داد. نخستین و مهم‌ترین راه، افزایش آگاهی عمومی است. مردم باید بدانند که حضورشان در طبیعت نباید به قیمت تخریب آن تمام شود. برنامه‌های آموزشی، تبلیغات رسانه‌ای و نصب تابلوهای هشداردهنده می‌تواند تأثیر زیادی داشته باشد. همچنین، باید زیرساخت‌های مناسبی مانند سطل‌های تفکیک زباله و سرویس‌های بهداشتی مناسب در مناطق گردشگری فراهم شود تا افراد مجبور نشوند زباله‌های خود را در طبیعت رها کنند.
آیا قوانین و مقررات خاصی برای حفاظت از طبیعت در این روز وجود دارد؟ بله، اما مشکل اینجاست که بسیاری از این قوانین به‌درستی اجرا نمی‌شوند. برای مثال، در بسیاری از مناطق ورود خودروهای شخصی ممنوع است، اما به دلیل نبود نظارت کافی، این ممنوعیت رعایت نمی‌شود. همچنین، برخی از افراد به‌صورت غیرقانونی در مناطق حفاظت‌شده آتش روشن می‌کنند یا گیاهان و درختان را قطع می‌کنند. اگر قوانین سخت‌گیرانه‌تری اعمال شود و نظارت‌ها افزایش یابد، می‌توان از بسیاری از این تخریب‌ها جلوگیری کرد.
نقش آموزش و فرهنگ‌سازی را در این زمینه چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آموزش و فرهنگ‌سازی نقش کلیدی دارد. اگر از سنین کودکی به افراد آموزش داده شود که چگونه باید با طبیعت رفتار کنند، در آینده رفتارهای بهتری از خود نشان خواهند داد. مدارس، دانشگاه‌ها، رسانه‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد می‌توانند در این زمینه بسیار مؤثر باشند. علاوه بر این، استفاده از کمپین‌های اجتماعی و چالش‌های محیط‌زیستی در شبکه‌های اجتماعی نیز می‌تواند به افزایش آگاهی مردم کمک کند.
اگر روند فعلی ادامه پیدا کند و مردم همچنان به طبیعت آسیب بزنند، چه پیامدهایی در انتظار ما خواهد بود؟ متأسفانه، اگر روند تخریب محیط‌زیست ادامه پیدا کند، شاهد کاهش تنوع زیستی، افزایش آلودگی و تغییرات اقلیمی خواهیم بود. از بین رفتن پوشش گیاهی باعث افزایش دمای زمین و تغییر الگوی بارندگی می‌شود که این موضوع بر زندگی همه ما تأثیر خواهد گذاشت. علاوه بر این، با کاهش منابع طبیعی و آلودگی بیشتر، بسیاری از مناطق گردشگری جذابیت خود را از دست می‌دهند و این مسئله می‌تواند به کاهش درآمد جوامع محلی وابسته به گردشگری منجر شود.
در پایان، چه پیامی برای مردم دارید؟ تنها یک پیام دارم؛ طبیعت خانه ماست و اگر ما از آن محافظت نکنیم، در نهایت این ما هستیم که آسیب می‌بینیم. هر فردی که وارد طبیعت می‌شود، باید مسئولیت رفتارهای خود را بپذیرد. اگر می‌خواهیم نسل‌های آینده هم از زیبایی‌های طبیعت لذت ببرند، باید امروز مراقب آن باشیم.