خبرگزاری آریا - شهر نیشابور بر دامنه رشته كوه بینالود كه ادامه رشته كوه های البرزمی باشد استقرار یافته و از آب و هوایی نسبتا مطلوب برخوردار است. قلل مرتفع استان به نام های بینالود و شیرباد در شمال شرقی و شمال نیشابور واقع شده و در قسمت جنوبی این شهر، رشته كوه های كم ارتفاع كوه سرخ و رشته طاغنكوه كشیده شده است. چندین روداز دامنه های بینالود سرچشمه گرفته و دره های ییلاقی و دشت های واقع در مسیر خود را آبیاری می نماید.این رودها عبارتنداز: دیزباد، درود، بوژان، اندرآب، كال شور، طاغون، بقیح و حاجی بیگی است.
به گزارش خبرنگار آریا در نیشابور بزرگ ، شهر نیشابور بر دامنه رشته كوه بینالود كه ادامه رشته كوه های البرزمی باشد استقرار یافته و از آب و هوایی نسبتا مطلوب برخوردار است. قلل مرتفع استان به نام های بینالود و شیرباد در شمال شرقی و شمال نیشابور واقع شده و در قسمت جنوبی این شهر، رشته كوه های كم ارتفاع كوه سرخ و رشته طاغنكوه كشیده شده است. چندین روداز دامنه های بینالود سرچشمه گرفته و دره های ییلاقی و دشت های واقع در مسیر خود را آبیاری می نماید.این رودها عبارتنداز: دیزباد، درود، بوژان، اندرآب، كال شور، طاغون، بقیح و حاجی بیگی است.
به برکت وجود رودها و آب وهوای مطلوب در دره های ییلاقی واقع بردامنه های مشرف بر نیشابور،ضمن آن که این دره ها مرکز تولید محصولات و میوه های متنوع و فراوانی هستند که روانه بازارهای مصرف می گردد، در روزهای گرم تابستان پذیرای بیشمار مسافران و نیز اهالی نیشابورندکه برای فراراز گرمای تابستان و پناه بردن به دامان طبیعت دل انگیز،راهی این مناطق ییلاقی می شوند.
«نیشابور» شهری است در قلب خراسان،ساختن نیشابور را به شاپوراول ساسانی نسبت می دهندواسم شهر را به معنی «نهاده نیك شاپور» می دانند.«ابرشهر» نام قدیم نیشابوراست.احتمال دارد كه این نام دراصل "آپارناك" یا آپارنی و جایگاه یكی از سه قبیله مهم پارت بوده باشد كه شاهنشاهی نیرومند اشكانی را بنیاد كردند.نیشابور دارای تاریخی كهن است.این سرزمین كه تاریخ آن به سپیده دم تمدن مشرق زمین پیوند می خورد عجایب و شگفتی های زیادی را در خود جای داده است.
در حال حاضرنیشابورازمهمترین شهرهای استان خراسان رضوی است.این شهر طول دوران شكوهمندانقلاب اسلامی ودفاع مقدس بیش از2300 شهیدو4605جانباز و300آزاده سرافرار را تقدیم نموده است.
نیشابور مردان و زنان بزرگ و اندیشمند بسیاری را در دامان خویش پرورانده و به جهان علم ،ادب ،فرهنگ وهنر عرضه داشته و به لطف وجود همین دانشمندان،ادبا و هنرمندان متعهدوفرهیخته توانسته است نام ایران واسلام را در گستره جهان پرآوازه گرداندو بر چنان جایگاهی ازافتخارات ملی و مذهبی و فرهنگی قرار بگیرد که صحبت کردن درباره کوچکترین موضوعش،به کتابی مستقل نیازمنداست.این بلد طیبه،نه تنها گام جای عطرآگین هشتمین خورشیدامامت و ولایت را همچون مداری زرین،برسینه دارد بلکه ذره،ذره خاک لاله گون این ابرشهر،در درازنای تاریخ با شکوهش ، با نور ایمان وخردوخون هزاران هزارانسان شهید،حکیم،عالم ودانشمنددرآمیخته که،شاعرو دانشمند بودن یکی از خصایل آنان است .
این شهر فیروزه فام،جایگاه مردان والامقامی است که باآثاروافکارعلمی یاروحانی خویش از فرش زمین تا عرش برین قد کشیده اند.بی گمان،بزرگداشت شخصیت های بی نظیراین مرز و بوم چون خیام،عطار،فضل بن شاذان و... می تواند یکی از وقایع فرهنگی-ادبی باارزش این دوران محسوب گرددودرمعرفی هرچه بیشتر نیشابور موثرافتد.
آثار و جاذبه های تاریخی و فرهنگی
1-آرامگاه حكیم عمر خیام:
آرامگاه خیام تا دهه سوم قرن حاضر در مجاورت مدفن امامزاده محمد محروق و بدون ساختمان خاصی قرار داشت .در سال 1338 هـ.ش، بنای فعلی آرامگاه طراحی و پیكر خیام به مدفن فعلی انتقال یافت. بنای آرامگاه تلفیقی است از نسبیت ریاضی و فن آوری به بلندای 18 متر و بر روی 10 پایه كه كاشی كاری های آن با رباعیاتی از خیام زینت یافته است.
2- آرامگاه عطار نیشابوری
بنای آرامگاه این عارف نامی توسط قاضی القضات یحیی بن صاعد از بزرگان نیشابور ساخته شد. این بنادر سال 1314 هـ.ش توسط انجمن آثار ملی تكمیل و مرمت شد.سنگ مزار عطار از نوع سنگ افراشته سیاه رنگی است كه اشعاری به خط ثلث بر آن نوشته شده واز قدمت زیادی برخوردار است.
3- آرامگاه كمال الملك
وی به دستور مظفرالدین شاه به روستای حسین آباد نیشابور تبعید شد و سرانجام در سال 1319 هـ.ش در همین شهر دارفانی را وداع گفت.مقبره وی در داخل باغ آرامگاه شیخ عطار در سال 1338 احداث شد. نقش برجسته نیم تنه سنگی كمال الملك، توسط استاد ابوالحسن صدیقی از شاگردان استاد، ساخته و در محل نصب شده است. از آثار معروف استاد كمال الملك، می توان به تابلوهای شیخ رمال، فالگیر بغدادی، زرگر بغدادی، تالار آینه، صحرای كربلا و بازار مرغ فروشان اشاره كرد.
4- فضل بن شاذان
ابو محمد فضل بن شاذان بن خلیل ازدى، فقیه صاحب نظر، متكلم متفكر، مفسر حاذق، دانشمند شهیر عالم اسلام و مؤلف گرانقدر در علوم و فنون اسلامى.نجاشى او را از طایفه ازد از قبیلههاى معروف عرب و پدرش را از شاگردان یونس بن عبد الرحمان شمرده است . با توجه به روایاتى كه فضل از امام رضا علیه السلام دارد مىتوان تولد او را در حدود صدوهشتاد هجرى تخمین زد.فضل در روستایى در حوالى بیهق بود كه خبر خروج خوارج به او رسید براى فرار از چنگ آنان بار سفر بست و از آنجا گریخت در اثر فشار و سختى سفر بیمار شد و در سال 260 هجرى درگذشت. بر قبر او در نیشابور گنبد و بارگاهى است و محل تردد و زیارت شیفتگان علم و ولایت است.
فضل بن شاذان افتخار حضور و شاگردى چهار امام معصوم علیهم السلام را دارد. نجاشى مىگوید از امام جواد علیه السلام روایت دارد و شیخ طوسى نام او را در زمره یاران امام هادى و عسكرى علیمها السلام ذكر مىكند.اگرچه نجاشى در روایت فضل از امام رضا علیه السلام تردید كرده لیكن روایات او در عیون اخبار الرضا علیه السلام و من لا یحضره الفقیه در علل شرایع واحكام، با تصریح «فضل» درآخر روایت به سماع وى از امام رضا علیه السلام جایى براى این تردید باقى نمىگذارد.
مقام فضل در نزد امامان معصوم
كتابى از فضل بن شاذان به دست امام حسن عسكرى علیه السلام رسید، امام با ورق زدن به مطالعه كتاب او پرداخته، فرمود: خدایش رحمت كند، اهل خراسان به منزلتش غبطه مىخوردند زمانى كه فضل بین ایشان زندگى مىكرد.
زمانى از فضل نزد امام عسكرى علیه السلام نامى برده شد، شایعه پراكنی هاى دشمن را پیرامون عقاید و شخصیت او براى امام مطرح كردند واز آن حضرت براى شفاى او دعا طلب كردند، امام علیه السلام فرمود:آرى بر فضل دروغ بستند، خداوند رحمتش كند. راوى مىگوید: هنگامى كه به خراسان رسیدم فهمیدم در همان زمانى كه در خدمت امام بودیم فضل از دنیا رفته بود.
5- بقعه تاریخی- مذهبی قدمگاه
مجموعه تاریخی، مذهبی قدمگاه رضوی در 24 كیلومتری شرق نیشابور و در مسیر جاده نیشابور به مشهد و در میان باغی كهنسال واقع شده است. در متون كهن از آن با نام سرخك یا حمرا یاد كرده اند. بنا به نقل، پس از هجرت حضرت علی ابن موسی الرضا(ع) به طوس و به یاد اجتماع پرشور و عظیمی كه از پیروان و دوستداران خاندان اهل بیت(ع) در بیرون آن برپا شده، نام قدمگاه یا به اصطلاح امروز، بنای یادبود به خود گرفته است. به همین مناسبت بعدها در زمان صفویه ساخت و سازهایی در آن انجام شده و ایوان ها، صفحه ها و رباط ها افزایش یافته است.
5- كاروانسرای شاه عباسی
این كاروانسرا سابقا در خارج از دروازه شهر نیشابور واقع بوده که هم اكنون در حاشیه میدان خیام در مركز شهر قرار گرفته است. بنای این كاروانسرا به دوره شاه عباس صفوی نسبت داده شده است. این كاروانسرا در دوره قاجاریه مدتی به عنوان نوانخانه و محل نگهداری ایتام و مستمندان به كار گرفته شد و در دوره پهلوی نیز به پادگان نظامی تبدیل
گشت. درحال حاضر از این بنا به عنوان مجموعه فرهنگی و موزه استفاده شده و روزانه تعداد زیادی مسافر از آن بازدید می نمایند.
7- بازار تاریخی سرپوشیده
بازار سرپوشیده نیشابور از جمله بازارهای منحصر به فرد در استان خراسان است و قدمت آن به دوره صفویه می رسد. این بازار، تنها قسمت باقیمانده از بازار بزرگی است كه در سراسر شهر آن روز امتداد داشته و بخش اعظم آن از بین رفته است. در این بازار، تعدادی سرا، تیمچه و یك حمام قدیمی قرار دارد. طول بازار حدود 200 متر و عرض آن 4 متر است عملیات مرمت این بنا توسط سازمان میراث فرهنگی در سال 1380 به پایان رسیده است.
نیشابور با داشتن پیشینه قوی تاریخی و فرهنگی،از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است که ذکر تمام آن ها نیازمند تالیف و تدوین ده ها جلد کتاب می باشد.با این حال به همین میزان از ذکر مواریث موجود بسنده نموده و در ادامه به اسامی تعدادی از آثار اشاره می كنیم.آتشكده آذر برزین مهر در عهد ساسانی، محوطه باستانی خروآباد در روستای اردوغش بخش زبرخان، محوطه باستانی شهر كهنه، تپه آلب ارسلان واقع در روستای طرب آباد، محوطه باستانی شادیاخ كه پایتخت خاندان طاهریان بوده است، مقبره گردوخان واقع در 3 كیلومتری روستای كلاته اسدالله خان بخش سر ولایت، سردابه ماروسك واقع در روستای ماروسك از توابع سرولایت، آسیاب های آبی زبرخان، رباط قلعه وزیر مربوط به دوره قاجاریه،ارگ اسحاق آباد دارای 7 برج عظیم، بنای چشمه علی كنار رودخانه خروعلیا، برج آسیاب واقع در روستای اسحاق آباد،
8- موزه نیشابور
ضلع شرقی كاروانسرای شاه عباسی، به موزه نیشابور اختصاص یافته است كه از موزه های محلی و منطقه ای محسوب می شود و شامل بخش باستان شناسی، مردم شناسی، اشیاء تاریخی و بخش ویژه است.
سوغات نیشابور:
1- فیروزه
فیروزه به عنوان سنگی گرانبها و كمیاب از گذشته های بسیار دور مورد توجه بوده است. تاریخ نویسان و محققان اذعان دارند كه معدن فیروزه نیشابور یكی از قدیمی ترین و پرآوازه ترین معادن دنیاست. به طوری كه نام نیشابور با فیروزه همزاد شده است. معدن فیروزه نیشابور به دلیل ساخت انواع مصنوعی این سنگ در غرب و مقرون به صرفه نبودن استخراج آن، در سال های اخیر متروكه شده است.
2- ریواس
ریواس فرآورده طبیعت زیبای نیشابور است. گیاهی خودرو كه در فصل بهار بر دامنه بینالود می روید و دهاقین محلی، با تیمار آن، این میوه شیرین و پرخاصیت را روانه بازار می كنند. ریواس به خاطر طعم و مزه خوش آن به عنوان میوه مورد استفاده قرار می گیرد. دمبرگ ریواس علاوه بر مصرف تازه خوری، به صورت پخته و برای تهیه كمپوت و شربت كه خیلی معروف است مورد استفاده قرار می گیرد. دم برگ این گیاه، منبع ویتامین ث و فیبرهای غذایی است. ریواس دارای ساقه هایی سفید است كه تا ارتفاع 80 سانتیمتر بالا می رود.
جاذبه های طبیعی نیشابور
روستای بوژان از توابع بخش مرکزی شهرستان نیشابور در13 کیلومتری شمال شرقی نیشابور و120 کیلومتری مشهد قرار گرفته است . این روستای کوهپایه‌ای که در ارتفاعات جنوبی رشته کوه بینالود استقرار یافته دارای آب و هوای معتدل کوهستانی با زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل است . روستای بوژان با بافت مسکونی متمرکز در شیب ملایم استقرار و کوچه‌های پیچ در پیچ و نامنظم دارد و معماری سنتی روستا، بسیار زیبا و شبیه روستاهای پله‌ای است. ارتفاعات بلند، باغهای سرسبز، آبشار، حواشی رودخانه و بافت مسکونی پلکانی روستا گسترده شده و در فصول مختلف سال، چشم اندازهای رویایی و رنگارنگی پدید می‌آورد و دوستداران طبیعت را شگفت زده می‌کند.
آبشار بار نیشابور در استان خراسان رضوی واقع است. شهر بار در استان خراسان رضوی و در دره‌های رشته‌کوه بینالود، با فاصله 55 کیلومتری شمال غرب نیشابور قرار گرفته است، شهر بار دارای آبشاری زیباست که در دل کوه و میان باغهای گردو قرار گرفته است، زنان در بار با رنگ شال‌هایشان شناخته می‌شوند، بدینصورت که کسانیکه شال سبز سر می‌کنند سید و شال سفید، آبی، و قهوه‌ای نشانه عام بودن آن‌ها است.
اگر می خواهید در یک سفر پرخاطره، هم آثار تاریخی ببینید، هم از زیبایی های طبیعت لذت ببرید، هم با صنایع دستی منحصر به فرد ایرانی آشنا شوید و هم دست پر از سفر برگردید، ما هم مثل «عطار نیشابوری» در «تذکره الاولیا» روستای «خروُ» نیشابور را به شما پیشنهاد می کنیم.در بافت تاریخی روستای «خرو»، می توانید معماری صد سال پیش ایران را از نزدیکی ببینید. ارتفاعات سرسبز «خرو» و آبشارهای روستای هم گوشه ای از طبیعت دیدنی کوهپایه بینالود را به نمایش می گذارد اما این روستای پلکانی و زیبا، بیشتر به آلوهایش معروف است، آن قدر که لقب پایتخت آلوی ایران را از آن خود کرده است.
باغرود نیشابور؛ زیبایی در دره‌های بینالود
باغرود منطقه‌ای سبز و پوشیده از درختان سیب و گردو و گیلاس است که در دامنه‌ی رشته کوه بینالود و در دره قرار گرفته و رود آب در آن جریان دارد. آب و هوای این منطقه مسافران بسیاری به سمت خود می‌کشد. در منطقه‌ی باغرود اردوگاه تفریحی شهید رجایی قرار دارد و ورود به آن برای عموم آزاد است. در مسیر باغرود روستای برف ریز قرار دارد. این روستا به دیدبان شهر نبشابور نیز معروف است. این منطقه از برف گیر ترین مناطق است و به همین دلیل به آن برف ریز می‌گویند. سایر جاذبه‌‌های گردشگری موجود در منطقه‌ی باغرود می‌توان به سد خاکی، دریاچه پرورش ماهی، باند پروازی هواپیمای گلایدر، مزارع زعفران و زنبورداری اشاره کرد.