خبرگزاری آریا -احمد امیری، شاعر و نویسنده، در گفت‌وگویی اختصاصی با آبادان خبر، ضمن واکاوی این تحولات، به بررسی گسل‌های زبانی، مفهومی و زیبایی‌شناختی در شعر معاصر پرداخته و آن را محصول ترکیبی از عوامل اجتماعی، فرهنگی و تکنولوژیک می‌داند که در ساحت زبان و معنا، بر ساختار این هنر تأثیراتی بعضاً مخرب برجای گذاشته است.
به گزارش خبرگزاری آریا از آبادان؛امیری در ابتدا، با اشاره به ضرورت درک ریشه‌های تحول در شعر، معتقد است که یکی از مهم‌ترین چالش‌های شعر امروز، گسست از سنت‌های ادبی بدون جایگزینی نظام‌مند یک سبک نوین است. وی اظهار داشت:
«شعر معاصر فارسی در حالی که به‌دنبال نوگرایی و عبور از کلیشه‌های کلاسیک است، در بسیاری از موارد فاقد یک انسجام زیبایی‌شناختی شده است. اگرچه گسستن از چارچوب‌های سنتی می‌تواند بستری برای نوآوری ایجاد کند، اما این گسست زمانی مشروع است که مبتنی بر آگاهی از ظرفیت‌های زبان، روایت و موسیقی شعر باشد. متأسفانه، در بسیاری از جریان‌های شعری امروز، این آگاهی جای خود را به یک نوع آشفتگی زبانی و مفهومی داده که باعث از هم‌گسیختگی در ارتباط مخاطب با اثر می‌شود.»
وی با اشاره به یکی از چالش‌های اساسی شعر معاصر، یعنی فروپاشی انسجام در محتوا، بیان کرد:
«در گذشته، شعر فارسی همواره بستری برای انتقال حکمت، اندیشه‌های فلسفی و اجتماعی و نیز زیبایی‌شناسی فاخر بوده است. امروز اما، در بسیاری از آثار، با نوعی سطحی‌گرایی و فقدان عمق مفهومی مواجه‌ایم. برخی شاعران معاصر، به‌دلیل عدم شناخت کافی از مبانی معرفتی و فلسفی، شعر را به مجموعه‌ای از عبارات پراکنده، بدون ساحت معنایی مستحکم، تبدیل کرده‌اند. این امر، علاوه بر تضعیف تأثیرگذاری شعر، باعث می‌شود که ماندگاری آن در حافظه ادبی جامعه نیز کاهش یابد.»
از دیگر چالش‌های مطرح‌شده در این گفت‌وگو، تأثیر رسانه‌های دیجیتال بر ساختار و محتوای شعر است. امیری بر این باور است که هرچند فناوری‌های نوین توانسته‌اند به جریان نشر شعر سرعت ببخشند، اما در عین حال، موجب تغییراتی در الگوی تولید و مصرف آن نیز شده‌اند:
«فضای مجازی، با ایجاد امکان انتشار سریع، باعث شده که شاعران کمتر به فرایند بازبینی و پالایش متن خود توجه کنند. بسیاری از آثار، بدون رسیدن به پختگی لازم، در معرض دید مخاطبان قرار می‌گیرند و این امر، استانداردهای کیفی شعر را تنزل داده است. از سوی دیگر، کوتاه‌نویسی و موجزگویی، که در پلتفرم‌های دیجیتال رواج یافته، باعث شده که بسیاری از شاعران به سمت فرم‌هایی بروند که نه از حیث زبانی و نه از نظر مفهومی، ظرفیت انتقال ایده‌های پیچیده را ندارند.»
امیری همچنین به بحران زبان در شعر معاصر اشاره کرد و گفت:
«یکی از شاخصه‌های مهم شعر فارسی، موسیقی درونی و ظرفیت‌های بیانی آن است. در آثار بزرگان ادبیات فارسی، مانند مولوی، حافظ و سعدی، زبان نه‌تنها ابزار انتقال معنا، بلکه یک عنصر زیبایی‌شناختی مستقل بوده است. اما در شعر امروز، به‌دلیل فقدان تسلط بر ظرفیت‌های زبان فارسی، شاهد نوعی گسست در موسیقی شعر هستیم. برخی شاعران، بدون شناخت عمیق از نظام آوایی و ساختاری زبان، به استفاده از زبانی پراکنده و بعضاً خالی از ارزش‌های هنری روی آورده‌اند.»
وی در ادامه، به فقدان نقد ادبی دقیق و عمیق در حوزه شعر اشاره کرد و اظهار داشت:
«در دوره‌هایی از تاریخ ادبیات ایران، نقد ادبی نقش تعیین‌کننده‌ای در هدایت جریان‌های شعری داشته است. منتقدانی چون نیما یوشیج و جلال آل‌احمد، با واکاوی دقیق جریان‌های شعری، به شفاف‌سازی مسیر تحول آن کمک می‌کردند. اما در حال حاضر، به دلیل حاکمیت روابط غیرنقدی و نبود فضای تحلیلی عمیق، شعر معاصر از یک نظام ارزشی و ارزیابی علمی محروم شده است. این امر، علاوه بر ایجاد سردرگمی در میان شاعران، باعث شده که بسیاری از آثار، بدون سنجش دقیق، به جامعه ادبی عرضه شوند.»
در بخش پایانی این گفت‌وگو، امیری با تأکید بر ضرورت بازگشت به عناصر اصیل شعر فارسی، اظهار داشت:
«شعر معاصر، اگر بخواهد به جایگاه والای خود در ادبیات ایران بازگردد، باید بار دیگر به ظرفیت‌های زبانی و فکری خود توجه کند. این بازگشت، نه به‌معنای تقلید از گذشته، بلکه به‌معنای بهره‌گیری آگاهانه از سنت‌های ادبی در مسیر خلق آثاری نو و متناسب با زیست جهان امروز است. شاعران باید میان فرم و محتوا تعادلی ظریف برقرار کنند و از پرداختن به شعر صرفاً به‌عنوان یک ابزار زودگذر برای بیان احساسات شخصی یا واکنش‌های لحظه‌ای پرهیز نمایند.»
وی در پایان، ضمن تأکید بر مسئولیت شاعران در حفظ و ارتقای زبان و ادبیات فارسی، خاطرنشان کرد:
«اگر شاعران امروز نتوانند پلی میان سنت و نوگرایی برقرار کنند، نه‌تنها پیوند خود را با ریشه‌های ادبیات فارسی از دست خواهند داد، بلکه شعر را از رسالت اصلی خود، یعنی تأثیرگذاری عمیق بر جامعه و ارتقای بینش مخاطب، دور خواهند کرد.
بنابراین، آنچه امروز بیش از هر زمان دیگری ضروری به نظر می‌رسد، یک بازنگری اساسی در روند تولید، نقد و ارائه شعر است.»
پایان پیام./