خبرگزاری آریا - یک سال از عمر مجلس دوازدهم گذشت. در این یک‌سال، مشکلات اقتصادی و تاثیر آن بر زندگی بسیار مشهود بود و مردم حق دارند بپرسند که مجلس در این سال برای کاهش آلام اقتصادی چه کرد؟
به گزارش خبرگزاری ایسنا: یک سال از عمر مجلس دوازدهم گذشت. در این یک‌سال، مشکلات اقتصادی و تاثیر آن بر زندگی بسیار مشهود بود و مردم حق دارند بپرسند که مجلس در این سال برای کاهش آلام اقتصادی چه کرد؟
5 کمیسیون در مجلس به صورت مستقیم مخاطب این پرسش دشوار هستند و آنها وظیفه دارند به آن پاسخ می‌دهند. البته کمیسیون‌های دیگری هم به‌صورت غیر مستقیم بر تصمیم‌های اقتصادی حکمرانی تأثیر می‌گذارند، اما در این گزارش می‌توان پاسخ‌های این پنج کمیسیون را مرور کرد.
کمیسیون صنایع و معادن
در گزارش این کمیسیون، بررسی‌ها و تحقیق‌ها و سؤالات مختلفی درباره انواع ناترازی‌ها و سوءتدبیرها دیده می‌شود. این جزو وظایف ذاتی هر کمیسیونی‌ست. 82 جلسه برگزار شده و ده‌ها مورد سفرها و بازدیدهای نظارتی جزو وظایف روتین این کمیسیون است. آنچه جلب توجه می‌کند بررسی چند لایحه مهم است:
لایحه اصلاح تبصره یک ماده 2 قانون حمایت از هنرمندان و استادکاران و فعالان صنایع دستی مهم بود. بر اساس این تصمیم تازه، عدم حضور فعالین در ساعات معین نمی‌تواند موجب قطع بیمه شود. قوانین باید واقعی و به نفع هموطنان باشد. برای بیمه باید مسجل شود آن استادکار مشغول یک فعالیت هنری یا صنعتی خلاقه است؛ وگرنه ساعات کار هنرمندان نمی‌تواند مانند کارمندان اداره‌های دولتی یا شرکت‌های خصوصی باشد.
طرح توسعه بهره‌وری ایمنی معادن ذغال‌سنگ پس از وقایع تلخی که در سال‌های اخیر در کشور روی داد واجب و ضروری است. توسعه هوش مصنوعی می‌تواند به‌طور کلی به هر قانونی از جمله بروزشدن اچ‌اس‌ای در معادن و شرکت‌ها و کارگاه‌ها کمک می‌کند.
لوایح مربوط به الحاق ایران به کنوانسیون‌ها و اتحادیه‌های بین‌المللی در موضوعات مشخص از جمله اقدامات مثبت دیگر این کمیسیون است.
کمیسیون ویژه حمایت از تولید
یکی از گمشده‌های اقتصاد آسیب‌مند ایران، حمایت از تولید است. محدودیت‌ها در خصوص تخصیص انرژی به کارگاه‌ها و کارخانه‌ها در سال‌های اخیر صدای تولیدگران را درآورده است. برخی اقدامات نمایشی در خصوص توجه غیرتخصصی در راه‌اندازی دوباره برخی واحدها عملاً به اضافه‌شدن حجم مشکلات کمک کرده‌اند.
نگاه به گزارش کمیسیون ویژه حمایت از تولید نشان می‌دهد که آنها دریافته‌اند که مصائب تولید در کشور در یک سال و با اقدامات ضربتی ولی فکر نشده به سرانجام نمی‌رسد. باید با دیدی کارشناسانه نه لزوما پوپولیستی در موضوعات مبتلابه اساسی ورود کند. بررسی طرح تأسیس نهاد مستقل تنظیم‌گر بخش برق یکی از آن گام‌های مهم است تا سرمایه‌گذاری‌ها در این بخش برای تأمین برق مورد نیاز صنعت برای بخش خصوصی جذاب باشد. توجه به تأمین مالی تولید و زیرساخت‌ها و رسیدگی به طرح اصلاح قانون اتاق بازرگانی نیز در دستور کار قرار گرفت. موضوع تأمین مالی تولید در کنار اصلاح قانون تسهیل صدور مجوزهای کسب‌وکار همان ریل‌گذاری‌هایی است که باید با دقت صورت گیرد. راه حمایت از کالای ایرانی از مسیر ریل‌گذاری درست در راه‌اندازی کسب‌وکارهای ایرانی می‌گذرد.
کمیسیون برنامه و بودجه
رسیدگی به کلیات لایحه بودجه همراه با برگزاری جلسات متعدد جزو فعالیت‌های طبیعی این کمیسیون است. اما چند نکته و رهیافت در اولویت‌های این کمیسیون به شرح زیر است:
یک: نظارت بر اجرای قانون پنج‌ساله هفتم؛ حل مشکل کشور در تلنبار کردن برنامه‌های کلان مختلف و متنوعی نیست که گاه در تضاد با یکدیگر هستند. مجلس نظارت می‌کند تا همان مسیر مشخص‌شده و فکرشده طی شود و بیراهه‌های جدیدی شکل نگیرد.
دو: سؤال از وزیر میراث فرهنگی در خصوص عدم تعیین ردیف اعتباری در لایحه بودجه سنواتی برای ایجاد زیرساخت گردشگری در شهرهای قطب گردشگری؛ این موضوع به ظاهر جزیی و کوچک از آن جهت دارای اهمیت است که کمیسیون مربوطه و نماینده‌ها دریافته‌اند که یکی از محورهای مهم توسعه در ایران می‌تواند موضوع گردشگری باشد. یعنی تمرکز بر گردشگری برای کشوری تاریخی و کهن مانند ایران ضروری است. از این جهت توجه به توسعه سایت‌های گردشگری هم به جهت اقتصادی و هم از منظر هویتی ارزشمند است.
سه: رسیدگی به لایحه تنظیم‌بخشی از مقرارت مالی دولت هم مهم است. رفع موانع قانونی برای سرمایه‌گذاری‌های مناسب داخلی و تأمین مالی خارجی واقعی نه نمایشی و تبلیغاتی برای انقلابی تکنولوژیک و اساسی در صنعت انرژی کشور از نان شب واجب‌تر است.
کمیسیون اقتصادی
این کمیسیون طرح جنجالی استیضاح وزیر اقتصادی و امور دارایی را بررسی کرد. حل مشکلات مردم و بروز هرج‌ومرج در بخش ارز، مجلس را به واکنش‌های قانونی نظارتی کشاند؛ استیضاح و سوال و نظارت و تذکر به وزرا از آن دسته است.
این کمیسیون برای حل برخی مشکلات همیشه و ریشه‌دار هم دست‌به‌کار شد. طرح مالیات بر سوادگری و سفته‌بازی و هم‌چنین طرح اصلاح قانون صنفی کشور از آن جمله است. طرح مهم مالیات برسوادگری هم‌چنان پرمناقشه است. مطابق این طرح که حتماً برای عموم مردم قابل پذیرش و ضروری جلوه می‌کند از فعالیت‌های غیرمولد و فعالیت‌های مرتبط با دلالی مالیات دریافت خواهد شد.
لایحه توسعه محدوده مناطق آزاد تجاری و صنعتی انزلی به همراه لایحه عضویت ایران در اوراسیا و افزایش سرمایه ایران در بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول هم در این کمیسیون بررسی شد. به طور کلی توسعه دیپلماسی اقتصادی در شرایط تحریم ضروری است. مجلس تلاش می‌کند با ایده‌های مرتبط با افزایش نقش ایران در شوراهای منطقه‌ای و مجامع مؤثر اقتصادی که به نفع وضعیت اقتصادی کشور است اقدام کند.
یکی از موضوعات عاجل و اخیر که در کمیسیون اقتصادی به وسیله برخی اعضای آن مطرح شده است به تحقیق و تفحص از بانک مرکزی مربوط می‌شود. سرنوشت صف‌های طولانی در گمرکات و وجود بانک‌هایی که ناسالم نامیده می‌شوند به سوء تدبیرها در بانک مرکزی نسبت داده می‌شود. این بحث هم‌چنان داغ است.
کمیسیون عمران
این کمیسیون طرح تفکیک وزارت راه و شهرسازی را بررسی کرده است. از جمله اقدامات گره‌گشای این کمیسیون بررسی طرح استفساریه قانون منع فروش و واگذاری اراضی فاقد کاربری مسکونی بوده است. با تأیید این طرح عملاً بخشی از قفل ساخت‌وساز در روستاها شکسته شد. راهبرد تسهیل‌سازی در فرآیند صدور مجوزها به طور کلی در دستور کار برنامه توسعه و مجلس دوازدهم بوده است.
بررسی سکونت‌گاه‌های نوین و شهرهای جدید به لحاظ عملکرد سازمان نظام مهندسی و کنترل ساختمان هم از جمله فعالیت‌های مهم نظارتی این کمیسیون بوده است. توجه به پیوست‌های شهری و فرهنگی و هویتی در تأسیس شهرهای تازه بدون وجود مجلس شدنی نیست.
کمیسیون عمران در خصوص عملکرد شبکه بانکی کشور نیز اقداماتی انجام داده است. تلاش آنهای برای الزام جریمه مالیاتی به وسیله سازمان امور مالیاتی برای بانک‌هایی که در پرداخت تسهیلات مصوب مسکن اهمال‌کاری می‌کنند از آن جمله است. این کمیسیون اعلام کرده است که موارد زیر را در اجلاسیه دوم بررسی خواهد کرد: طرح اصلاح قانون ماده 100 شهرداری، طرح اصلاح موادی از قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، لایحه اصلاح قانون توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت، و لایحه اصلاح ماده 6 قانون هواپیمایی کشوری.
برخورد عمیق با مشکلات عمیق آموزش و بهداشت/ گزارش فرهنگی‌اجتماعی سال اول مجلس دوازدهم
مسائل و بحران‌های اجتماعی و فرهنگی و آموزشی در فضای کشور با ظهور بحران‌ها و تهدیدهای بیرونی تازه و نوین، کار مجلس را سخت‌تر کرده است.
در این بخش، تنها با نگاهی به اقدامات متنوع کمیسیون‌ها درمی‌یابیم که تا چه حد نظام تنش‌ها در موضوعات فرهنگی و اجتماعی گسترده است.
در این گزارش کمیسیون اجتماعی، کمیسیون آموزش و تحقیقات، کمیسیون بهداشت و درمان، و کمیسیون فرهنگی را مرور می‌کنیم.
کمیسیون فرهنگی
لایحه نظام جامع باشگاه‌داری در این کمیسیون بررسی شد. طرح فهرست قوانین و احکام نامعتبر در حوزه میراث فرهنگی هم از جمله موضوعاتی است که در این کمیسیون بررسی شد. نگاهی به احکام گذشته و زدودن برخی اضافات تقنینی کاری لازم است که معمولاً فراموش می‌شود.
کمیسیون فرهنگی در خصوص اصلاح قانون اداره صداوسیما و کارآمدسازی مساجد و دیپلماسی فرهنگی و فضای مجازی و هوش مصنوعی برنامه‌هایی دارد. با آنکه زیربنای چالش‌های کشور، فرهنگی است ولی متأسفانه بنا به گزارش کمیسیون فعالیت‌های صورت گرفته کافی نیست.
کمیسیون بهداشت و درمان
نظام بهداشت و درمان در کشور را می‌توان یک دولت به حساب آورد. حجم بالای نیروی انسانی، ارباب رجوع و گردش مالی در این نظام چشمگیر است. با همین نگاه، اقدامات مجلس در این خصوص ناظر به یک موضوع مهم است: تنقیح و تدوین قانون جامع سلامت. همین یک کار، می‌تواند اندازه فعالیت یک کمیسیون در طول چهار سال مهم باشد. کاهش تعارضات و تضادهای قانونی لازم است. ساماندهی و بهبود وضعیت قوانین در حوزه سلامت، با توجه هزاران مشکل شناسایی‌شده، امری حیاتی است.
عضویت دولت در آژانس بین‌المللی سرطان نیز تأیید شد. اما چند اقدام مهم در فهرست برنامه‌های آتی این کمیسیون دیده می‌شود. پیگیری رفع مشکلات دارو و تجهیزات پزشکی برای مردم و خانواده‌های گرفتار نجات‌بخش است. پیگیری اجرایی‌شدن برنامه ملی پزشک خانواده و اجرایی شدن شعار سال در حیطه سلامت از جمله فعالیت‌هایی است که این کمیسیون نسبت به آن حساس است.
ضمنا در سال اخیر تحقیق تفحص از برخی ادارات و نهادهای دولتی در استان خوزستان مانند دانشگاه علوم پزشکی این استان مورد نظر بوده است. حادثه آتش‌سوزی بیمارستان قائم رشت هم با نظر به اعمال ماده 234 در این کمیسیون بررسی شد.
کمیسیون آموزش و تحقیقات
طرح تقویت نظام آموزش و پرورش با نظر به تأکیدات مقامات عالی‌رتبه کشور در دستور کار این کمیسیون بوده است. در این خصوص سؤالات نمایندگان از وزیر آموزش و پرورش همگی درست بوده است. سؤال درباره معترضین آزمون استخدامی، سوال در خصوص تأثیر قطعی معدل که هنوز هم ابهام‌آفرین است، سوال در خصوص نوسازی مدارس مهم است. نویسنده این گزارش در یکی از مراکز استان‌ها معلم است و تأیید می‌کند در سال‌های اخیر تجهیز و نوسازی درخوری حداقل در یکی از مراکز استان برخوردارِ کشور صورت نگرفته است.
این کمیسیون از دانشگاه آزاد اسلامی و هیأت مرکزی گزینش وزارت آموزش و پرورش و از سازمان نوسازی مدارس تحقیق و تفحص کرده است.
بررسی طرح تقویت زبان و ادبیات فارسی که ذخیره راهبری ایران است در این کمیسیون امیدآفرین است. طرح ساماندهی نظارت دانشگاه آزاد اسلامی هم بررسی شد. در ادامه تقویت نظام آموزش پرورش و ساماندهی نیروهای نخبه این وزارتخانه حائز اهمیت است. اعمال ماده 234 در خصوص عدم پرداخت 60 درصد باقی‌مانده پاداش بازنشستگی هم از دیگر اقدامات این کمیسیون بود.
کمیسیون اجتماعی
لایحه نحوه مدیریت تعارض منافع در این کمیسیون بررسی شد. لایحه مهم حفظ کرامت و حمایت از زنان در برابر خشونت هم بررسی شد. لایحه جنجالی اصلاح قانون نحوه انتصابات اشخاص در مشاغل حساس هم در این کمیسیون بررسی شد.
چند تحقیق و تفحص مهم در این کمیسیون صورت گرفت از جمله تحقیق و تفحص از نحوه برگزاری آزمون‌های استخدامی، تحقیق و تفحص از بانک‌های ملی و پاسارگارد و مهر و آینده و دی، تحقیق و تفحص از صندوق بازنشستگی و تحقیق و تفحص از استخدام‌های سه سال اخیر وزارت آموزش و پرورش.
اعمال ماده 234 در خصوص انحراف از پرداخت پاداش فرهنگیان هم در این کمیسیون صورت گرفت.
با این همه توجه دوباره به دو لایحه مهم نحوه مدیریت تعارض منافع و لایحه حفظ کرامت زنان می‌تواند سویه‌های اجتماعی داشته باشد و با نگاهی همدلانه و وحدت‌آفرین کشور را در برابر دوقطبی‌سازی‌های بیگانگان در موضوعات حساس ایمن کند.
گزارش سیاسی امنیتی سال اول مجلس دوازدهم
یک سال اخیر از نظر سیاسی و امنیتی سال پر چالشی بود. پس از 43 سال، یک رییس جمهور پیش از موعد، در حین خدمت، شهید شد. در ادامه تحولات پرچالش منطقه، درگیری‌ها بین ایران و رژیم نژادپرست صهیونی در سطوح بالای نظامی و امنیتی و سیاسی ادامه یافت .
پرونده هسته‌ای ایران وارد مرحله تازه‌ای شد. دامنه‌ای از تصمیمات و انتخاب‌ها برافکار عمومی و بازار داخل ایران تأثیر گذاشت. جریان گفت‌وگوها بین ایران و آمریکا هم‌چنان ادامه دارد. از دید ناظر بیرونی، جایگاه مجلس در میانه چه بود؟ مجلس چه اقدامات سیاسی و امنیتی انجام داد؟ شأن راهبردی مجلس در دایره تصمیم‌ها بیشتر از آن چیزی است که در فضای عمومی حس می‌شود. فعالیت‌های مجلس را در قالب بررسی گزارش‌های چهار کمیسیون مجلس در پایین بررسی می‌کنیم.
کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها
چند تحقیق و تفحص با موضوعات مبتلابه صورت گرفت. یکی از مهم‌ترین بررسی‌ها، بررسی علت عدم موفقیت در ساماندهی پسماند در کشور و افزایش آلودگی محیط زیست بود. از روند کاری کمیسیون مربوطه چنین احساس می‌شود طرح جامع مدیریت شهری و روستایی باید تدوین شود تا به این وضع نابه‌سامان به خصوص در شهرها با جمعیت‌های کمتر از پانصد هزار نفر پایان یابد. این طرح هنوز به تصویب و اجرا گذاشته نشده است.
یکی از نیازهای کشور، مدیریت منطقی اعتراضات مدنی و صنفی شهروندان است. نمی‌توان هر اعتراضی را نادرست نامید. در این کمیسیون طرح نحوه برگزاری تجمعات و راهپیمایی‌ها بررسی شد.
از دیگر نیازهای اساسی کشور، موضوع حضور اتباع کشورهای همسایه است. مجلس می‌تواند با دور از هر نوع نفرت‌زایی دشمنان بین ایرانیان و افغان‌ها، این موضوع را ساماندهی کند. حضور اتباع نیاز به ساماندهی دارد. این کار از طریق سازمان ملی مهاجرت قابل حصول است.
لایحه اساسنامه سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور هم بررسی شد. برای ده‌ها میلیون ایرانی که در روستاها و شهرهای کوچک زندگی می‌کنند موضوع اختیارات و شیوه عملکرد این سازمان‌های دولتی روشن نیست.
کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی
بسیاری این کمیسیون را مهم‌ترین کمیسیون مجلس می‌دانند. آنها در یک سال اخیر در موضوع انسداد از مرزهای شرقی کشور وارد شده‌اند. یک طرح مهم ملی که هنوز به انتها نرسیده است.
طرح مهارت‌آموزی و اشتغال‌پذیری برای جوانان این کشور که به خدمت سربازی مشغول هستند باید به سرانجام خوب و قانع‌کننده‌ای برسد. این طرح در این کمیسیون بررسی شده است.
لایحه ساماندهی پرنده‌های هدایت‌پذیر از راه دور غیر نظامی نیز در این کمیسیون بررسی شد. این فناوری‌های نوپدید نیاز به قانون تازه‌ای دارد. نمی‌توان از پدافند کشور انتظار داشت که هر پرنده‌ای در آسمان ایران را بزند. با رعایت قوانین و ملاحظلات امنیتی می‌توان این موضوع را هم مدیریت کرد تا مردم بتوانند به طرز بهینه‌ای از این پرنده‌ها استفاده کنند.
لایحه جامع حمایت از ایرانیان خارج از کشور از دیگر برنامه‌هایی است که در این کمیسیون بررسی شده است. ده میلیون ایرانی در خارج از ایران، ظرفیت نخبگان و کاری ویژه‌ای دارند که می‌توانند به جای همراهی با دولت‌های رقیب یا متخاصم به کار کشور بیایند. این نیاز به تدوین قانونی مدون از داخل کشور دارد.
لایحه دفاعی مربوط به اجرای معاهده منع گسترش به کارگیری سلاح‌های شیمیایی و انهدام آنها در این کمیسیون بررسی شد. این لایحه برای کشوری که خود زخم‌خورده این سلاح‌هاست از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هیچگاه جمهوری اسلامی در طول حیات خود از این سلاح‌ها استفاده نکرده است.
لایحه معاهده مشترک جامع راهبردی بین ایران و روسیه هم بررسی شد که امید است فوائد آن علی‌الارض دیده شود.
کمیته ویژه توسعه جزیره بوموسیِ ایران نیز در این کمیسیون تشکیل شد.
کمیسیون قضایی و حقوقی
این کمیسیون از نظر تقنینی بسیار کمیسیون مهمی است و تصمیماتش بیشتر از هر جای دیگری بر رونده پرونده‌های حقوقی و قضایی مردم تأثیر می‌گذارد. مثلا یکی از مسائل مردم، موضوع سلاح گرم است. طرح اصلاح قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیر مجاز بررسی شد. این قوانین ناظر به وضعیت واقعی کشور، تدوین منطقی‌تری پیدا کرده است.
طرح اصلاح مواردی از قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی و احکام مربوط به مهریه هم بررسی شد. نظر قوه قضاییه این نیست که محکومان مالی و مهریه به سرعت پشت میله‌های زندان دیده شوند. اصلاح قوانین در کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس می‌تواند به دور از حواشی‌های قضایی و حقوقی به سرانجام برسد.
طرح اصلاح قانون مجازات با اخلاگران در نظام اقتصادی کشور هم برای مردم می‌تواند شایان توجه باشد. هرچند اجرای این طرح‌هاست که می‌تواند اطمینان‌آور باشد. با این همه وجود قانون مصوب و به‌روز همراه با سخت‌گیری‌های لازم که بتواند با اخلال‌گران بدون مماشات برخورد کند حتما مردم را خشنود می‌کند. این بررسی‌ها ادامه دارد.
موارد لازمی به ترتیب زیر عنوان می‌شود که مورد نظر کمیسیون هم است، باید زودتر مورد بررسی قرار بگیرد و به شکل معقولی وارد سامانه تصمیم‌گیری و اجرای کشور شود:
لایحه اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر، بررسی طرح اصلاح قانون آیین دادرسی کیفری، بررسی لایحه پلیس ویژه اطفال و نوجوانان، بررسی وضعیت رعایت حقوق شهروندی در دستگاه‌های اجرایی و بررسی وضعیت اجرای قوانین مقررات مرتبط با حوزه مبارزه با مفاسد.
کمیسیون اصل نود قانون اساسی
اصل نود قانون اساسی می‌گوید: هر کس شکایتی از قوا دارد می‌تواند شکایت خود را کتبا به مجلس شورای اسلامی عرضه کند.
با همین تعریف، می‌توان دریافت چقدر این کمیسیون می‌تواند پرکار است به شرطی که برخورد تزیینی با شکایات نداشته باشد. از میان هزاران شکایات و مکاتبات صورت گرفته در این کمیسیون موارد زیر شایان توجه است.
اول؛ گزارش‌هایی که از این کمیسیون در صحن قرائت شد. مثل گزارش عملکرد شبکه بانکی در پرداخت تسهیلات اجتماعی، گزارش طرح‌های نوسازی ناوگان نوسازی ناوگان باری جاده‌ای، گزارش آسیب‌شناسی بحران آب کشور، گزارش لزوم ساماندهی تقنینی و نظارتی در حوزه رمزارزها و گزارش عملکرد صندوق‌های بازنشستگی در قبال انتشار صحیح اطلاعات، گزارش اقدامات مربوط به شناسایی و انتشار صورت‌های مالی شرکت‌های مشمول در سامانه کدال، گزارش رسیدگی به شکایات در حوزه زمین‌خواری در اراضی منابع طبیعی و کشاورزی و...
دوم؛ بررسی‌های صورت گرفته در این کمیسیون نشان می‌دهد موارد مورد نیاز زندگی مردم در روی میز اعضای این کمیسیون رؤیت می‌شود. بررسی تکمیل سامانه جامع املاک و اسکان و آسیب‌شناسی بحران ملی آب در کنار بررسی ساماندهی بانک‌های ناسالم که متهم به پول‌شویی‌های گسترده هستند همراه با بررسی موضوع پدیده فرونشست در کشور از جمله این بررسی‌ها هستند.
آسیب‌شناسی علل ناترازی‌های انرژی و پیگیری آسیب‌های موجود در موضوع آرد و نان و لزوم جمع‌آوری گازهای مشعل که عملا سرمایه کشور را هدر می‌دهد نیز در این کمیسیون بررسی شده است./
پایان پیام