خبرگزاری آریا - با توجه به اتمام اجلاسیه نخست دور دوازدهم مجلس، دومین دوره انتخابات اعضاء هیات رئیسه مجلس برای برگزیدن رئیس، دو نایب رئیس، شش دبیر و سه ناظر فردا برگزار خواهد شد.
براساس قانون اساسی، حکومت جمهوری اسلامی مبتنی بر دمکراسی بر پایه مردم سالاری دینی است. حکومت از دیدگاه اسلام، برخواسته از موضع طبقاتی و سلطه گری فردی و طبقاتی نیست بلکه تبلور آرمان سیاسی ملتی هم کیش و هم فکر است که به خود سازمان می‌دهد (مقدمه قانون اساسی،ص 31)، همچنین قانون اساسی تضمین گر نفی هرگونه استبداد فکری و اجتماعی و انحصار اقتصادی است و در خط گسستن از سیستم استبدادی و سپردن سرنوشت مردم به دست خودشان تلاش می‌‌کند(همان، ص 32).
براساس اصل(2) قانون اساسی، جمهوری اسلامی ایران موظف است همه امکانات خود را برای نیل به هدف مشارکت مردم در تعیین سرنوشت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش بکار گیرد. یکی از راه‌های مشارکت مردم در تعیین سرنوشت خویش، انتخابات مجلس شورای اسلامی است. مستند به اصل(62) قانون اساسی، مجلس شورای اسلامی از نمایندگان ملت که بطور مستقیم و با رای مخفی مردم انتخاب می‌شوند، تشکیل می‌شود. شرایط انتخاب کنندگان و انتخاب شوندگان و کیفیت انتخابات را قانون معین خواهد کرد. براساس اصل(63) قانون مذکور، دوره نمایندگی مجلس شورای اسلامی چهار سال است. انتخابات هر دوره باید پیش از پایان دوره قبل برگزار شود بطوریکه کشور در هیچ دوره‌ای بدون مجلس نباشد.
همانطور که گفته شد مردم با مشارکت مستقیم خود اقدام به انتخاب نمایندگان مجلس شورای اسلامی می‌کنند سپس نمایندگان منتخب مردم، بصورت مستقیم از طرف خود و بصورت غیر مستقیم از طرف مردم اقدام به انتخاب هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی جهت اداره امور مجلس برای یک سال می‌کنند.
اولین دوره مجلس شورای اسلامی بعد از انقلاب اسلامی مردم ایران در تاریخ (7) خرداد ماه سال(1359) شروع بکار کرد و در حال حاضر دوره دوازدهم مجلس شورای اسلامی است. نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای یک دوره چهار ساله انتخاب می‌شوند اما انتخاب اعضای هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی هر سال و قبل از اتمام دوره ریاست یک ساله برگزار می‌شود. یعنی در طول یک دوره چهارساله که متشکل از چهار اجلاسیه است چهار دوره انتخابات هیات رئیسه برگزار می‌شود و در هر اجلاسیه نمایندگان مجلس می‌توانند همان افراد یا منتخبین جدید را برای عضویت در هیات رئیسه مجلس انتخاب کنند و هیچ محدودیتی برای یک فرد جهت عضویت در هیات رئیسه برای هر چهار اجلاسیه در صورت انتخاب توسط نمایندگان وجود ندارد.
انتخابات اجلاسیه اول دوره دوازدهم مجلس شورای اسلامی در اولین سال فعالیت خود در تاریخ(8) خردادماه سال(1403) برگزار شد و در حال حاضر دومین دوره انتخابات اعضاء هیات رئیسه مجلس برای اجلاسیه دوم دوره دوازدهم را پیش رو داریم. براساس قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی در ابتدای شروع بکار هر دوره مجلس شورای اسلامی، ابتدا «هیات رئیسه سنی» تشکیل و اداره امور مجلس را تا انتخاب هیات رئیسه بر عهده می‌شود. بطوریکه با توجه به ماده(10) این قانون؛ مسن ترین فرد از نمایندگان حاضر به عنوان رئیس سنی و فرد بعدی به عنوان نایب رئیس و دو نفر از جوانترین نمایندگان حاضر به سمت دبیر معین می‌شوند و در جایگاه هیات رئیسه قرار می‌گیرند. در صورت تساوی سن، هیات رئیسه سنی با قید قرعه از بین مسن‌ترین و جوانترین نمایندگان حاضر تعیین خواهد شد. اعلام هیات رئیسه سنی با معاونت قوانین مجلس است.
از جمله وظایف هیات رئیسه سنی برگزاری انتخابات هیات رئیسه است. بطوریکه هیات رئیسه سنی در اولین جلسه پس از افتتاح مجلس اقدام به برگزاری انتخابات هیات رئیسه می‌نماید. اعضای هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی برای یک سال انتخاب می‌شوند و انتخابات بعدی در سال روز انتخابات هیات رئیسه است و در صورتیکه با تعطیلات مصادف شود در جلسه قبل از آن انجام می‌شود. مسولیت هیات رئیسه جدید از سالروز انتخابات قبل آغاز می شود. لازم به ذکر است که هیات رئیسه سنی فقط در سال اول ابتدای هر دوره مجلس شورای اسلامی تشکیل می‌شود و وقتی انتخابات هیات رئیسه برگزارشد دیگر هیات رئیسه سنی خود به خود منحل می‌شود و هیات رئیسه منتخب اداره امور مجلس را به دست می‌گیرند. انتخابات اجلاسیه‌های بعدی هر دوره هیات رئیسه مجلس نیز توسط همین هیات رئیسه منتخب برگزار می‌شود.
براساس قانون آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی مرکب از رئیس، دو نایب رئیس، شش دبیر و سه ناظر است. تمام مصوبات مجلس در جلسه رسمی با رای موافق اکثریت مطلق حاضران که بیش از نصف نمایندگان حاضر، معتبر است مگر در مواردی که در قانون اساسی یا آیین‌نامه داخلی مجلس شورای اسلامی نصاب خاصی تعیین شده باشد. اما تمام انتخاباتی(انتخاب اشخاص) که در مجلس و کمیسیون‌ها و شعب به عمل می‌آید اعم از اینکه فردی یا جمعی باشد با رای اکثریت نسبی است مگر در مواردی که حد و نصاب خاصی تعیین شده باشد.
بر همین اساس انتخاب نواب رئیس، دبیران و ناظران هر کدام جداگانه و با اکثریت نسبی و رای مخفی نمایندگان و با ورقه خواهد بود اما قانون‌گذار انتخاب رئیس مجلس را استثناء کرده و اعلام می‌دارد که انتخاب رئیس مجلس در نوبت اول با اکثریت مطلق آراء نمایندگان حاضر در جلسه صورت می‌پذیرد و در صورتی که در انتخاب رئیس مجلس شورای اسلامی در نویت اول اکثریت مطلق حاصل نشود، در نوبت دوم انتخاب رئیس مجلس، اکثریت نسبی کافی خواهد بود. لازم به ذکر است که رای گیری در مجلس شورای اسلامی به یکی از روش‌های؛ 1. با دستگاه الکترونیکی، 2. علنی با ورقه، 3. مخفی با ورقه، 4. قیام و قعود، انجام می‌گیرد. همانطور که گفته شد در انتخاب اعضاء هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی از روش رای گیری مخفی با ورقه استفاده می‌شود./
پایان پیام
الله‌مراد جهانگیری کارشناس تقنینی و نظارتی مجلس شورای اسلامی