خبرگزاری آریا - طرح‌های توسعه‌ای پالایشگاه‌ها به‌منظور بالابردن سطح ارتقای کیفی و کمی فرآورده‌های تولیدی با روی کارآمدن دولت چهاردهم شتاب مضاعفی گرفت به‌گونه‌ای که ظرفیت تولید فرآورده‌های نفتی با زیرساخت‌های موجود افزایش یافت و توانست روند فزاینده مقوله ناترازی را به‌مقدار قابل‌توجهی متوقف کند. همزمان با چهل‌وششمین سالروز پیروزی انقلاب اسلامی فرصتی است تا نگاهی گذرا به روند عملیاتی‌شدن برخی از طرح‌های پالایشگاهی در کشور داشته باشیم.
به گزارش شانا به نقل از شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، راه‌اندازی واحدهای بازیافت گوگرد SRP و بازیافت گازهای انتهایی واحد گوگردسازی (TGT) پالایشگاه تبریز، راه‌اندازی واحد ایزومریزاسیون پالایشگاه شیراز، راه‌اندازی واحد هیدروکراکینگ و هیدروژن از بخش 1 فاز 2 طرح توسعه و تثبیت پالایشگاه آبادان، طرح احداث واحد آمونیاک در پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس، انحصار فناوری تولید کک سوزنی در پالایشگاه شازند و احداث واحد گوگردزدایی از ته‌مانده برج‌های تقطیر (RHU) در پالایشگاه اصفهان از مهم‌ترین طرح‌های به ثمر نشسته در مدت اخیر است.
بهره‌برداری از واحد ایزومریزاسیون پالایشگاه شیراز
آبان امسال واحد ایزومریزاسیون پالایشگاه شیراز با ظرفیت 5 هزار بشکه در روز با هدف ارتقای کیفی محصول بنزین این پالایشگاه و تولید روزانه 1.6 میلیون لیتر بنزین یورو به بهره‌برداری رسید. هدف کلی این طرح، افزایش 20 درصدی بنزین تولیدی پالایشگاه، ارتقای درجه آرام‌سوزی (عدد اکتان) بنزین نهایی تولیدی پالایشگاه از 87 به 91، کاهش بنزن آن در سطح استاندارد ملی به کمتر از یک درصد، کاهش مواد آروماتیکی به کمتر از 35 درصد، کاهش مقدار گوگرد بنزین تولیدی به کمتر از 2 پی‌پی‌ام و کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی است.
ظرفیت این واحد معادل 795 هزار لیتر در روز و تولید فعلی آن روزانه 540 هزار لیتر است که با راه‌اندازی این واحد، کیفیت بنزین تولیدی نیز به استاندارد یورو 5 می‌رسد و تولید روزانه یک میلیون و 650 هزار لیتر بنزین یورو 5 در پالایشگاه شیراز محقق می‌شود.
شکست انحصار فناوری تولید کک سوزنی
انحصار فناوری تولید کک سوزنی برای نخستین‌بار در کشور از سوی پالایشگاه شازند شکسته شد. این پروژه مشتمل بر پنج واحد اصلی است که چهار واحد آن با استفاده از فناوری بومی و با همکاری پژوهشگاه صنعت نفت طراحی شده است. فناوری طرح در انحصار چند شرکت مهم است و به همین دلیل اجرای این پروژه در کشور سابقه قبلی ندارد.
حذف نفت‌کوره و سوخت‌های سنگین آلاینده از سبد محصول پالایشگاه و جلوگیری از انتشار گاز گوگرد دی‌اکسید به مقدار 500 تن در روز، جلوگیری از انتشار گاز آلاینده از طریق راه‌اندازی تأسیسات بازیافت گازهای انتهایی واحد گوگردسازی، کاهش قابل‌ملاحظه شعله مشعل پالایشگاه در شرایط عادی و استفاده از آن تنها در مواقع بحرانی و کاهش گازهای آلاینده زیست‌محیطی در تعمیرات اساسی پالایشگاه از طریق ساخت تأسیسات جدید از جمله اهداف این طرح است.
احداث واحد آمونیاک در پالایشگاه ستاره‌خلیج‌فارس
پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس از جمله پالایشگاه‌های مهم و حیاتی کشور به‌شمار می‌آید که با دریافت روزانه 450 هزار بشکه میعانات گازی، 45 لیتر بنزین، 10.5 میلیون لیتر نفت‌گاز، یک هزار و 800 تن گاز مایع، 4 میلیون لیتر نفت‌سفید و انواع حلال‌ها، هیدروژن، گوگرد و ته‌مانده برج تقطیر تولید می‌کند.
با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از گاز هیدروژن تولیدی پالایشگاه به‌همراه دیگر ترکیبات هیدروکربنی به مشعل پالایشگاه ارسال می‌شود برای جلوگیری از هدررفت منابع پالایشگاه و آسیب به محیط زیست، طرح احداث واحد آمونیاک در پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس رقم خورد. اکنون موافقت اصولی طرح اخذ شده و قرارداد تأمین دانش فنی، انجام مطالعات طراحی پایه، تهیه مدارک بسته خوراک و تهیه اسناد مناقصه ای‌پی‌سی در دستور کار است.
افزایش تولید نفت‌گاز در پالایشگاه تبریز
چهار طرح واحد تصفیه نفت‌گاز، خالص‌سازی هیدروژن (PSA)، بازیافت گوگرد (SRP) و بازیافت گازهای انتهای واحد گوگرد (TGT) با سرمایه‌گذاری بیش از120 میلیون یورو به بهره‌برداری رسیده است. با بهره‌برداری از این طرح‌های چهارگانه که با استفاده کامل از توانمندی شرکت‌های پیمانکار، سازنده و مشاوران داخلی به سرانجام رسیده است، مقدار گازوئیل یورو 5 تولیدی این پالایشگاه از روزانه 2 میلیون لیتر به روزانه 3 میلیون لیتر افزایش خواهد یافت. تولید هیدروژن با خلوص بالا، تولید گوگرد به ظرفیت روزانه 110 تن، کاهش مقدار دی‌اکسید گوگرد خروجی از دودکش و کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی شهر تبریز از دیگر اهداف این طرح‌های چهارگانه بوده است.
پالایشگاه نفت تبریز با ظرفیت پالایش روزانه 15 هزار بشکه نفت، یکی از مهم‌ترین پالایشگاه‌های کشور از لحاظ تأمین پایدار سوخت مورد نیاز شمال غرب کشور است. این واحد پالایشی در 1356 با ظرفیت اولیه روزانه 80 هزار بشکه، با فناوری قدیمی راه‌اندازی شده و پس از انقلاب اسلامی، سه مرتبه طرح ارتقای کمی و کیفی محصولات در سال‌های 1371، 1392 و 1397 در این پالایشگاه اجرا و به بهره‌برداری رسیده است.
افزایش تولید بنزین در پالایشگاه اصفهان
پالایشگاه اصفهان یکی از بزرگترین و پیشرفته‌ترین پالایشگاه‌های کشور است که هم‌اکنون 23 درصد از سوخت کشور را تأمین می‌کند. این پالایشگاه نقشی اساسی در تأمین سوخت بنزین و گازوئیل حدود 17 استان کشور ایفا می‌کند و با توجه به ناترازی مصرف سوخت در کشور به‌ویژه در استان‌های شمالی و شرقی کشور در شهریور شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی افزایش تولید بنزین را در دستور کار پالایشگاه اصفهان قرار داد.
با افزایش ظرفیت واحدهای بنزین‌سازی، تولید روزانه بنزین در این پالایشگاه از 12.5 میلیون لیتر به 14.5 میلیون لیتر افزایش یافت، همچنین به‌منظور افزایش تولید در پالایشگاه اصفهان اقدام‌هایی انجام شد که افزایش ظرفیت فرآورش پالایشگاه از 370 هزار به 390 هزار بشکه درروز، بهینه‌سازی واحدهای سی‌سی‌آر و سی‌آریو برای تولید بنزین و تأمین نفتا از پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس از مهم‌ترین این اقدام‌ها به‌شمار می‌آید.
در پالایشگاه اصفهان بنزین یورو 5 با عدد اکتان 91 و مطابق با استانداردهای بین‌المللی تولید می‌شود که در مقایسه با بنزین معمولی که عدد اکتان آن 84 است، از کیفیت بالاتری برخوردار است. پالایشگاه اصفهان افزون بر رعایت استانداردهای شرکت پالایش و پخش، استانداردهای زیست‌محیطی را نیز با جدیت تمام مد نظر قرار داده است.
اقدام‌های پالایشگاه اصفهان در زمینه راه‌اندازی واحدهای شیرین‌سازی گازوئیل و کاهش ترکیبات گوگردی از 10٫000 پی‌پی‌ام به کمتر از 50 پی‌پی‌ام و مطابق با استانداردهای روز دنیاست که هوای پاک به ارمغان آورده است. با بهره‌برداری از واحد RHU (شیرین‌سازی محصول سوخت سنگین) در 1404 ترکیبات گوگردی از حدود 30 هزار پی‌پی‌ام به کمتر از 5 هزار پی‌پی‌ام کاهش می‌یابد و شاهد هوای پاک‌تری در شهر اصفهان و سایر شهرهای کشور خواهیم بود و با راه‌اندازی این واحد حدود 400 تن گوگرد بیشتری تولید می‌شود و کل گوگرد تولیدی پالایشگاه 700 تن افزایش می‌یابد.
همچنین پروژه‌ای به نام بازیافت گازهای انتهای واحد گوگرد (TGT) در پالایشگاه به بهره‌برداری رسیده است که تأثیر زیادی در کاهش انتشار ترکیبات گوگردی در هوا داشته و از انتشار حدود 15 تن ترکیبات گوگردی در محیط جلوگیری شده است. این پروژه هزینه زیادی برای پالایشگاه در برداشته و سود اقتصادی قابل‌توجهی ندارد، اما به‌دلیل تأثیرات مثبت زیست‌محیطی، بسیار حائز اهمیت است. این طرح سبب بهینه‌سازی سوخت گازی در کوره‌ها و کاهش گازهای آلاینده به پایین‌تر از حد استاندارد و خاموش کردن کل مشعل‌های در شرایط اضطراری پالایشگاه شده است.
پیشرفت 65 درصدی پروژه RHU پالایشگاه اصفهان
پروژه احداث واحد گوگردزدایی از ته‌مانده برج‌های تقطیر (RHU) با هدف رفع ناترازی سوخت کشور مطابق با ماده 45 قانون برنامه هفتم توسعه از 1398 آغاز شده و به‌عنوان مهم‌ترین پروژه شرکت پتروپالایش اصفهان با نهایت سرعت و کیفیت در حال اجراست. در مقطع کنونی پیشرفت فیزیکی پروژه RHU به مقدار 65 درصد واقعی در برابر 68 درصد برنامه‌ای است و پیش‌بینی می‌شود آغاز راه‌اندازی بخش نخست این پروژه در نیمه نخست 1405 محقق شود.
به‌دلیل کاهش نقدینگی، درآمد و سود شرکت‌های پالایشی تحت تأثیر عوامل بین‌المللی و عدم مدیریت مالی و اولویت‌بندی پروژه‌ها در دوره قبل، این شرکت درصدد است با اولویت‌بندی براساس مقدار بودجه و همزمان با پرداخت سود سهامداران، حقوق و مزایای کارکنان و سایر هزینه‌های جاری، پروژه‌ها را بر حسب اولویت و به‌ترتیب راه‌اندازی کند. اولویت نخست شرکت پالایش نفت اصفهان اجرای پروژه RHU به‌همراه تأمین آب و گام بعدی پروژه RFCC است.
راه‌اندازی واحد هیدروکراکینگ در پالایشگاه آبادان
بزرگترین واحد هیدروکراکر غرب آسیا به‌عنوان آخرین حلقه بخش نخست طرح توسعه و تثبیت ظرفیت پالایشگاه نفت آبادان (فاز2) به ظرفیت روزانه 42 هزار بشکه، به‌منظور تولید فرآورده‌های زیست‌محیطی سبک و دارای ارزش افزوده بیشتر به بهره‌برداری رسیده است. با راه‌اندازی این واحد محصولات مرغوب و با استاندارد یورو 5، منطبق با استانداردهای جهانی محیط زیست در جنوب غرب کشور تولید می‌شود. همچنین با عملیاتی‌شدن آن، کیفیت گازوئیل تولیدی در این پالایشگاه مطابق استاندارد یورو 5 خواهد شد.
ظرفیت این واحد روزانه 42 هزار بشکه است که با راه‌اندازی آن 42 هزار بشکه از نفت‌کوره تولیدی پالایشگاه آبادان کاهش می‌یابد و به محصولات با ارزشی نظیر گازمایع، نفتای سنگین و سبک شیرین، سوخت هواپیما و نفت‌گاز یورو 5 تبدیل می‌شود و افزون بر ایجاد ارزش افزوده، به سبد محصولات این پالایشگاه تنوع می‌بخشد. این طرح بسیار عظیم در دل پالایشگاه زنده آبادان و در قلب شهر آبادان اجرا شده که به‌طور طبیعی با حساسیت‌های زیست‌محیطی ویژه‌ای همراه است، به همین دلیل بزرگترین واحدهای بازیافت و جامدسازی گوگرد به ظرفیت روزانه 630 تن، بلندترین مشعل‌های پالایشگاهی به ارتفاع 125 و 127 متر و کامل‌ترین تجهیزات ایمنی در آن استفاده شده است.
برنامه‌های محیط زیستی
برنامه‌های پروژه‌محور محیط زیست به‌منظور کنترل و کاهش آلودگی هوا در مجموعه پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی به‌طور جدی پیگیری و دنبال می‌شود که مهم‌ترین این پروژه‌ها در بازه زمانی 6 ماهه نخست امسال به انجام رسیده است. احداث واحد تصفیه گازهای انتهایی واحد گوگردسازی (TGT) به‌منظور کاهش مقدار گوگرد دی‌اکسید (SO2) کوره آشغال‌سوز با هزینه 27 میلیون دلار در پالایشگاه شیراز کلید خورده که این طرح با 75 درصد پیشرفت فیزیکی در حال اجراست. طراحی، ساخت و راه‌اندازی واحد تصفیه گازهای انتهایی واحد گوگردسازی (TGT) با هزینه 158 میلیارد ریال و 5.16 میلیون یورو و همچنین طراحی، ساخت و اندازه‌گیری واحد جدید گوگردسازی(SRP) با هزینه 23.1 میلیون یورو در پالایشگاه تبریز بهره‌برداری شده است.
همچنین، 2 پروژه اجرای بازیافت گاز ارسالی به فلر با هزینه 30 میلیارد ریال و 5 میلیون یورو و نصب سیستم پایش لحظه‌ای روی خروجی دودکش‌های پنج بویلر با هزینه 40 میلیارد ریال در مرحله انتخاب پیمانکار قرار دارد و از سوی پالایشگاه آبادان عملیاتی می‌شود. احداث واحد بازیابی گازهای فلر (FGR)، اصلاح مشعل‌ها و ایجاد سیستم اندازه‌گیری برای شبکه فلرینگ با هزینه بیش از 518 میلیارد ریال با پیشرفت فیزیکی 69 درصد در پالایشگاه اصفهان درحال اجراست. نصب 2 ایستگاه پایش آنلاین پارامترهای هوای محیطی با هزینه 400 میلیارد ریال و با پیشرفت فیزیکی 90 درصد و نیز خرید و نصب 9 دستگاه آنالایزر آنلاین خروجی دودکش کوره‌ها با هزینه 650 میلیارد ریال و با پیشرفت فیزیکی 75 درصد از دیگر طرح‌های قابل اجرا در پالایشگاه اصفهان به‌شمار می‌آید.
طراحی، ساخت، نصب و راه‌اندازی (EPCC) فلر اسیدی با هزینه 300 هزار یورو و با پیشرفت فیزیکی 10 درصد و خرید و نصب پنج دستگاه آنالایزر آنلاین آلاینده‌های خروجی از هشت دودکش با هزینه‌ای بیش از یک میلیون یورو و با پیشرفت فیزیکی 35 درصد در پالایشگاه لاوان اجرایی می‌شود. طراحی، خرید، نصب و راه‌اندازی سامانه بازیافت گازهای مشعل (FGR) با هزینه 5 میلیون یورو در مرحله طراحی بنیادین است که ازسوی پالایشگاه بندرعباس عملیاتی می‌شود.
پروژه کاهش فلرینگ با احداث واحد تولید آمونیاک با هزینه 227 میلیون یورو در مرحله طراحی بنیادین است که از سوی پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس اجرایی می‌شود. نصب ایستگاه سنجش هوای محیطی با هزینه 150 میلیارد ریال و با پیشرفت فیزیکی 60 درصد و نصب سیستم پایش لحظه‌ای روی دودکش‌های پالایشگاه با هزینه 440 میلیارد ریال و با پیشرفت فیزیکی 40 درصدی ازسوی پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس در حال اجراست.
طرح بازیابی گازهای فلر (FGR) با هزینه 25 میلیون یورو و با پیشرفت فیزیکی 20 درصد، طرح احداث نیروگاه خورشیدی با ظرفیت 500 مگاوات با هزینه 275 میلیون یورو و با پیشرفت فیزیکی 15 درصد و طراحی، مهندسی، تأمین، ساخت، اجرا و راه‌اندازی 18 دستگاه آنالایزر زیست‌محیطی روی دودکش کوره‌ها با هزینه 2.6 میلیارد ریال و با پیشرفت فیزیکی 15 درصد از جمله طرح‌های محیط زیستی پروژه‌محور است که در پالایشگاه نفت تهران اجرایی می‌شود.