خبرگزاری آریا - وقتی اتوبوس‌های فرسوده در جاده‌ها تردد می‌کنند و نظارت کافی وجود ندارد، مرگ دانش آموزان نخبه فقط یک تصادف نیست؛ مرگ رؤیاهایی است که مهمترین دلیلش نقص مدیریتی است که پس از این همه سال نتوانسته است به یک استاندارد مشخص در خصوص سفرهای دانش آموزی برسد. حادثه دلخراش واژگونی اتوبوس در کرمان، بار دیگر زخم کهنه حمل‌ونقل عمومی را نمایان کرد.
به گزارش خبرنگار خانه ملت، چند لحظه تصور کنید؛ صدای خنده‌های دختران نوجوانی که از یک اردوی تفریحی بازمی‌گردند، هیجانشان از یک سفر دوستانه، رؤیاهایشان برای آینده‌ای که فکر می‌کردند در انتظارشان است. اما در یک لحظه، همه چیز در جاده‌ای تاریک، میان فریادها و صدای شکستن شیشه‌ها و پیچش آهن‌پاره‌ها به پایان می‌رسد. واژگونی اتوبوس حامل دانش‌آموزان کرمانی در سه‌راهی شهداد و در محور سیرچ به کرمان، بار دیگر فاجعه‌ای را رقم زد که این بار جان 4 دانش‌آموز و زن سرایداری که به همراه فرزند 7 ساله اش راهی این سفر یک روزه بودند را گرفت و 32 نفر دیگر را مجروح کرد.
اما این فقط یک حادثه نبود؛ این تکرار کابوسی بود که بارها و بارها جان عزیزانمان را گرفته است. جاده‌ها، خودروهای فرسوده و این نظارت‌های سهل‌انگارانه، بارها جان‌های بی‌گناه را گرفته اند. چطور می‌توان فراموش کرد که همین چند سال پیش، در نی‌ریز، 14 سرباز جوان در یک شب تاریک جانشان را در یک اتوبوس معیوب از دست دادند؟ یا خبرنگارانی که در جاده نقده، به جای بازگشت از مأموریت‌شان، درون ارابه مرگ به خاک افتادند؟
اتوبوس‌های فرسوده؛ تابوت‌های متحرک در جاده‌های ایران
این حادثه تلخ، یک بار دیگر نشان داد که ناوگان حمل‌ونقل عمومی در کشور، بیش از آنکه وسیله‌ای برای سفر باشد، به دام مرگ تبدیل شده است. طبق آمار، بیش از 50 درصد از ناوگان حمل‌ونقل عمومی کشور فرسوده است و بسیاری از این خودروها بدون داشتن استانداردهای لازم و معاینه فنی واقعی در جاده‌ها تردد می‌کنند. در مورد اتوبوس دانش‌آموزان کرمانی نیز گزارش‌ها نشان می‌دهد که این خودرو در سن فرسودگی قرار داشته است.
رئیس پلیس راهور نیز تأکید کرده که اتوبوس حامل دانش‌آموزان کرمانی، یک وسیله نقلیه فرسوده و دارای نقص فنی بوده است. با این حال، یک شرکت حمل‌ونقل، بدون بررسی‌های دقیق، اجازه داد که این تابوت متحرک جان ده ها دختر نوجوان را به خطر بیندازد.
ماموریت رئیس مجلس به کمیسیون عمران برای بررسی همه جانبه این حادثه تلخ
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، در واکنش به این حادثه، ضمن ابراز همدردی با خانواده‌ها، اعلام کرد که مجلس به‌طور جدی این حادثه را بررسی خواهد کرد و تمامی ابعاد آن، از جمله کوتاهی‌های احتمالی، مورد پیگیری قرار خواهد گرفت.
محمدرضا رضایی کوچی، رئیس کمیسیون عمران مجلس، با اشاره به فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای، هشدار داد که تا زمانی که دولت و مجلس برای نوسازی این ناوگان برنامه‌ای جدی نداشته باشند، این فجایع ادامه خواهد داشت. وی همچنین تأکید کرد که این کمیسیون مأمور شده است تا با بررسی دقیق حادثه، تمامی مقصران را شناسایی کند و با آنها برخورد قانونی صورت بگیرد.
اما آیا برخورد قانونی کافی است؟ و با چند نامه و برگزاری جلسه می‌توان جان‌هایی را که از دست رفته‌اند، بازگرداند؟ خانواده‌هایی که دیگر فرزندانشان را در آغوش نخواهند کشید
پدر و مادرانی که با دستانی لرزان تلفن را برداشتند و خبر مرگ فرزندشان را شنیدند، حالا باید با اتاقی خالی، دفترهای مشق نیمه‌تمام و لباس‌هایی که هنوز بوی دخترشان را می‌دهد، زندگی کنند. این خانواده‌ها چه گناهی کرده‌اند که باید صبح‌ها را با گریه آغاز کنند و شب‌ها را با حسرت به خواب بروند؟
مجلس ورود می‌کند؛ برخوردها باید بازدارنده باشد
عبدالجلال ایری، سخنگوی کمیسیون عمران نیز با تأکید بر ضرورت پیگیری این حادثه گفت: مسئولان مربوطه باید بدانند که حتی یک اشتباه کوچک یا چشم‌پوشی از تخلفات شرکت‌های حمل‌ونقل که مسئولیت جابه‌جایی مردم، به‌ویژه دانش‌آموزان را دارند، می‌تواند به قیمت جان انسان‌ها تمام شود.
وی تصریح کرد که برخوردها باید بازدارنده باشد تا دیگر هیچ مادری، در مقابل پیکر سرد و بی‌جان فرزندش فریاد نزند.
علیرضا منادی، رئیس کمیسیون آموزش مجلس، نیز تأکید کرد که وظیفه خود می‌دانم که پیگیری دقیق و همه‌جانبه این حادثه را در دستور کار قرار دهم. شناسایی مسببان و عوامل این رویداد تلخ و بررسی دقیق علل وقوع آن، از اولویت‌های ما خواهد بود تا از تکرار چنین حوادثی در آینده جلوگیری شود .
این روش صیانت از جان نخبگان کشور نیست!
فرشاد ابراهیم پور نایب رئیس کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس با بیان اینکه این روش صیانت از جان نخبگان و دانش آموزان کشور نیست، افزود: امنیت دانش آموزان در سفرها و اردوهای دانش آموزی یک اصل است و نباید با بی ملاحظگی و اهمال جان دانش آموزان و نخبگان به خطر بیفتد و فضای روانی جامعه دچار آسیب شود.
ابراهیم پور تأکید کرد: آموزش و پرورش باید در فرآیندهای اردوهای دانش آموزی بازنگری کند تا خانواده ها نگران امنیت جان فرزندانشان نباشند.
شهباز حسن‌پور، نماینده مردم کرمان، نیز در این رابطه وضعیت امدادرسانی در جریان این سانحه دردناک گفت: نیروهای امداد در همان دقایق ابتدایی در محل حادثه حاضر شده و تمام تلاش خود را برای کاهش تلفات به کار گرفتند. تمامی مسئولان کشوری و استانی نیز دغدغه‌مندانه مسائل را پیگیری کرده و تعداد کثیری از آنها نیز در محل حادثه و یا بیمارستان و حتی مزار دانش آموزان فوت شده حضور پیدا کرده و ابزار هم دردی کردند.
وی در ادامه به وضعیت جاده ماهان – کرمان که محل واژگونی اتوبوس دانش آموزان بود اشاره کرده و گفت: این جاده با وجود کمبود‌های اعتباری، اخیراً بهسازی شده است و بنده نیز بارها از این مسیر بازدید کردم، لذا کیفیت و وضعیت جاده نمی‌تواند عامل چنین حادثه‌ای باشد. از سوی دیگر مسئولان باید مراقب اظهار نظرهای خود باشند و اجازه دهند تا نتیجه بررسی‌های کارشناسی و فنی به صورت رسمی اعلام شود تا از حواشی‌های نامناسب پرهیز شود.
حاشیه‌سازی دردی را دوا نمی‌کند؛ اصل فاجعه را فراموش نکنیم
در حالی که خانواده‌های داغدار هنوز در شوک از دست دادن عزیزانشان هستند، برخی افراد در فضای مجازی و رسانه‌های غیررسمی با انتشار شایعات و اخبار نادرست، نمک بر زخم آنها می‌پاشند. یکی از این ادعاها، تأخیر در رسیدن نیروهای امدادی به محل حادثه بود که پس از بررسی دقیق، صحت آن رد شد.
به گفته رئیس اورژانس استان کرمان، نخستین آمبولانس در ساعت 18:40 دقیقه به محل حادثه رسید و سایر آمبولانس‌ها نیز دقایقی بعد در محل حاضر شدند. این تأییدیه، در پیگیری خبرنگار خانه ملت نیز مورد بررسی قرار گرفت و ادعای برخی رسانه‌ها درباره کم‌کاری نیروهای امدادی کاملاً تکذیب شد.
اما نکته مهم اینجاست که نباید اصل ماجرا تحت‌الشعاع حاشیه‌ها قرار گیرد. دلیل اصلی این فاجعه، فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل جاده‌ای و ضعف نظارت بر ایمنی وسایل نقلیه است. تلاش برای منحرف کردن بحث از این مسئله مهم، تنها به تکرار چنین حوادثی در آینده منجر خواهد شد. به‌جای پرداختن به شایعات، باید بر اصلاح اساسی ساختار حمل‌ونقل عمومی و نظارت‌های جدی بر سلامت خودروها و رانندگان تمرکز کرد تا دیگر شاهد چنین فجایعی نباشیم.
رانندگان و جاده‌ها؛ قصور، فشار اقتصادی یا بی‌توجهی؟
یکی از رانندگان با سابقه حمل‌ونقل عمومی در رابطه با وضعیت ناوگان فرسوده می‌گوید: رانندگان هم قربانی هستند. ما با این خودروهای فرسوده کار می‌کنیم، چون چاره‌ای نداریم. اگر نرویم، کسی به ما پولی نمی‌دهد، اگر هم برویم، جان خود و مسافرانمان در خطر است.
او ادامه می‌دهد: گاهی اوقات نقص فنی را به شرکت اعلام می‌کنیم، اما می‌گویند برو، چیزی نمی‌شود! اگر قبول نکنیم، بیکار می‌شویم. ما هم خانواده داریم، باید چکار کنیم؟
دردی که فقط یک پدر می‌فهمد…
پدر یکی از دانش‌آموزان جان‌باخته در حادثه، در مراسم خاکسپاری دخترش مقابل وزیر آموزش‌وپرورش با بغض پرده از واقعیت تلخی برداشت: پول اسکانیا از ما گرفتند، اما بچه‌ها را با ماشین خراب به اردو بردند. سرایدار مدرسه بارها به راننده گفت که ماشین مشکل دارد، بزند کنار تا خانواده‌ها خودشان بچه‌هایشان را ببرند، اما راننده گوش نکرد.
این جملات، نه‌تنها قلب هر شنونده‌ای را به درد می‌آورد، بلکه بی‌مسئولیتی بزرگی را آشکار می‌کند. آیا جان دانش‌آموزان تا این حد بی‌ارزش است که در ازای چند میلیون تومان کمتر، امنیت آنها را فدای یک اتوبوس فرسوده کنند؟
راه‌حل چیست؟ آیا می‌توان از تکرار این فجایع جلوگیری کرد؟
کارشناسان بر این باورند که برای پیشگیری از چنین حوادثی، چند اقدام فوری باید انجام شود. اولاً، نوسازی ناوگان حمل‌ونقل عمومی ضروری است و دولت باید برنامه‌ای جدی برای خارج کردن خودروهای فرسوده از چرخه حمل‌ونقل جاده‌ای تدوین کند. زمینه قانونی این اقدام سال‌هاست فراهم شده و در بودجه‌های سالانه نیز بر آن تأکید شده است. دوم، نظارت دقیق‌تر بر معاینه فنی خودروها لازم است. سازمان راهداری باید مراکز معاینه فنی را به‌دقت بررسی کند و با مراکزی که به خودروهای معیوب مجوز تردد می‌دهند، برخورد جدی انجام دهد.
علاوه بر این، افزایش نظارت بر صلاحیت رانندگان نیز باید در اولویت قرار گیرد. بررسی سابقه رانندگان، سلامت جسمی و روانی آنها، و کنترل ساعت‌های کاری‌شان از جمله موارد ضروری برای بهبود ایمنی حمل‌ونقل است. در نهایت، موضوعی که شاید مستقیماً به حادثه واژگونی اتوبوس حامل دانش‌آموزان کرمانی مربوط نباشد، اما یکی از عوامل اصلی سوانح رانندگی و تلفات جاده‌ای محسوب می‌شود، رفع نقاط حادثه‌خیز جاده‌ها و بهبود وضعیت آن‌هاست. حتی بسیاری از جاده‌ها به دلیل نبود علائم راهنمایی کافی، خطرآفرین هستند.
نوروز نزدیک است؛ آیا باز هم باید شاهد چنین فجایعی باشیم؟
این حادثه در آستانه سفرهای نوروزی رخ داده است. جاده‌هایی که همین حالا هم به قتلگاه تبدیل شده‌اند، در روزهای آینده میزبان میلیون‌ها مسافر خواهند بود. اگر نظارت بر خودروهای فرسوده و رانندگان متخلف افزایش پیدا نکند، آیا نوروز امسال هم، با خون مسافران جاده‌ها آغاز خواهد شد؟
فاجعه‌ای که نباید تکرار شود
همه‌چیز می‌توانست جور دیگری باشد. دختران دانش‌آموز کرمانی می‌توانستند امروز در کنار خانواده‌هایشان باشند، با خاطرات خوش از سفرشان حرف بزنند، و برای روزهای آینده برنامه‌ریزی کنند. اما یک سهل‌انگاری، یک نقص فنی و یک بی‌توجهی به ظاهر کم اهمیت، باعث شد که این سفر به سفری بی‌بازگشت تبدیل شود.
این حادثه نباید فقط به یک سوگواری ختم شود. باید زنگ خطری باشد برای مسئولان، برای رانندگان و برای مردم. باید اقدامی انجام شود تا دیگر هیچ خانواده‌ای چنین داغی را تجربه نکند و اگر امروز هم این هشدارها نادیده گرفته شود، فردا باز هم خبری تلخ از جاده‌ای دیگر، اتوبوسی دیگر، و خانواده‌هایی دیگر که عزیزانشان را از دست داده‌اند، تیتر رسانه‌ها خواهد شد.
اما چه کسی پاسخگوی این داغ‌ها خواهد بود؟
پایان پیام