خبرگزاری آریا - یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی مدعی شده وزارت نفت دولت چهاردهم در انجام وظایف خود در ذخیره‌سازی گازوئیل از شهریور امسال به بعد «ترک فعل» کرده و همین مسئله سبب قطعی برق و تعطیلی کشور شده است. آیا این مسئله واقعیت دارد؟
به گزارش شانا ، «امیرحسین ثابتی» نماینده تهران در مجلس، در توئیتی مدعی کوتاهی وزارت نفت در انجام وظایف خود شده و امکان استیضاح وزیر نفت از سوی مجلس را مطرح کرده و هرچند این جمع‌بندی را هنوز نیازمند تائید می‌داند، از استیضاح و پیگرد قضایی وزیر نفت سخن گفته است.
برای راستی‌آزمایی این ادعا، سه پرسش مطرح در این زمینه، نیازمند پاسخ است.
1. آیا در ذخیره‌سازی گازوئیل برای نیروگاه‌ها کوتاهی شده است؟
2. آیا دولت چهاردهم در ذخیره‌سازی گازوئیل کم‌کاری (ترک‌فعل) کرده است؟
3. آیا این موضوع در قطعی برق و تعطیلی کشور موثر بوده است؟
آیا در ذخیره‌سازی گازوئیل برای نیروگاه‌ها کوتاهی شده است؟
در یک ماهه اخیر، مطالب مختلفی درباره چرایی مشکل ایجادشده در ذخیره‌سازی گازوئیل در 6 ماهه نخست امسال منتشر شده است. از جمله می‌توان به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس اشاره کرد که در آن تصریح شده، ذخایر گازوئیل و نفت‌کوره نیروگاه‌ها در 6 ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه پارسال (1402) کاهش یافته است.
براساس گزارش دفتر مطالعات انرژی، صنعت و معدن مرکز پژوهش‌های مجلس، سال 1401 ناترازی گاز طبیعی در اوج مصرف به 315 میلیون مترمکعب در روز رسید و اگرچه به‌واسطه افزایش دما در سال 1402 این عدد به حدود 280 میلیون متر مکعب در روز کاهش یافت، اما همچنان چالش ناترازی گاز طبیعی در کل سال به‌ویژه ماه‌های سرد وجود دارد.
در 6 ماهه نخست امسال موجودی مخازن گازوئیل نیروگاه‌های ایران (7 میلیارد و 569 میلیون لیتر) نسبت به پارسال (15 میلیارد و 862 میلیون لیتر) 8 میلیارد و 293 میلیون لیتر کاهش داشته است که بیانگر کاهش 52 درصدی ذخیره‌سازی گازوئیل در بازه زمانی یادشده است از سوی دیگر مصرف سوخت مایع در نیروگاه‌های حرارتی افزایش یافته و ذخایر گازوئیل و نفت‌کوره نیروگاه‌ها در 6 ماه نخست 1403 نسبت به مدت مشابه پارسال کاهش یافته و افزایش ناترازی گاز و تأمین‌نشدن سوخت مایع جایگزین، چالش‌هایی را برای تأمین برق در زمستان به‌وجود آورده است.
براساس آمارها، موجودی مخازن ذخیره‌سازی گازوئیل نیروگاه‌های کشور در فروردین، اردیبهشت، خرداد، تیر، مرداد و شهریور امسال به‌ترتیب 667، 812، 1.169، 1.454، 1.809، 1.658 میلیون لیتر است، که این آمار نسبت به پارسال به‌شدت کاهش یافته است. موجودی مخازن گازوئیل نیروگاه‌های کشور در فروردین، اردیبهشت، خرداد، تیر، مرداد، شهریور 1402 نیز به‌ترتیب 1.766، 2.363، 2.713، 2.987، 3.174، 2.859 میلیون لیتر بوده است.
در مجموع در 6 ماهه نخست امسال موجودی مخازن گازوئیل نیروگاه‌های ایران (7 میلیارد و 569 میلیون لیتر) نسبت به پارسال (15 میلیارد و 862 میلیون لیتر) 8 میلیارد و 293 میلیون لیتر کاهش داشته است که بیانگر کاهش 52 درصدی ذخیره‌سازی گازوئیل در بازه زمانی یادشده است.
مصرف گازوئیل در تابستان به جای مازوت
از سوی دیگر همان‌گونه که این روزها بارها مسئولان به آن اشاره کرده‌اند، یکی از دلایل مشکلات کنونی، استفاده نکردن از مازوت در نیروگاه‌ها در تابستان امسال و در نتیجه، استفاده از ذخایر سوخت مایعی است که باید برای زمستان نگه داشته می‌شد.
به گفته کرامت ویس‌کرمی، مدیرعامل شرکت ملی پخش و پالایش فرآورده‌های نفتی، یکی از دلایل افت ذخایر سوخت نیروگاهی، استفاده نکردن از مازوت در فاصله ماه‌های خرداد تا مهر امسال و در نتیجه برداشت گازوئیل بیشتر از ذخایر است؛ آن هم در حالی که اگر در این مدت، روزانه 10 میلیون لیتر نفت‌کوره بیشتر در نیروگاه‌های کشور مصرف می‌شد، سطح ذخایر نفت‌گاز(گازوئیل) نیروگاهی کشور برای مصرف در زمستان حدود 1.5 میلیارد لیتر افزایش می‌یافت.
در همین رابطه، چندی پیش مصطفی رجبی مشهدی، مدیرعامل توانیر از کاهش 30 درصدی گازوئیل تحویلی به نیروگاه‌ها نسبت به پارسال خبر داد و گفت: 60 درصد مخازن سوخت نیروگاه‌ها خالی است.
وی با بیان اینکه گازوئیل تحویلی به نیروگاه‌ها نسبت به پارسال 20 تا 30 درصد کمتر است، درباره شروع مازوت سوزی در برخی از نیروگاه‌های کشور گفت: نیروگاه‌های کشور در طول سال 80 درصد از سوخت گاز، 14 درصد از گازوئیل و 6 درصد از مازوت استفاده می‌کنند و در شرایط سردشدن هوا که به افزایش مصرف در بخش خانگی منجر می‌شود، به میزان مصرف مازوت اضافه خواهد شد.
سرمای زودرس، تزریق سوخت به نیروگاه‌ها را کم‌اثر کرد
براساس گزارش وزارت نفت، میانگین سوخت تحویلی به نیروگاه‌ها از ابتدای امسال تا 19 آذر به 285 میلیون لیتر در روز رسیده که شامل گاز، گازوئیل و نفت کوره می‌شود که نسبت به پارسال رشد 6 درصدی را ثبت کرده است.
در واقع نسبت به آذرماه پارسال، 2.5 درصد بیشتر سوخت به نیروگاه‌ها تزریق شده، اما سرمای شدید هوا و روند فزاینده مصرف گاز (خانگی) در کشور سبب‌شده تا تأمین گاز نیروگاه‌ها با اختلال روبه‌رو شود.
در گزارش وزارت نفت تصریح شده، یکی از عوامل مشکلات کنونی، کاهش سطح ذخایر سوخت ایران به دلیل عرضه 471 میلیون لیتر نفت‌گاز در بورس انرژی در تیر و مرداد امسال بوده است. نکته مهمی که باید به آن اشاره کرد این است که فروش نفت‌گاز طبق روال از اردیبهشت تا بهمن انجام نمی‌شد و در این مدت برای نیروگاه‌ها ذخیره‌سازی می‌کردند و پس از آن، در چهار ماهه بهمن تا اردیبهشت، فروش آن دوباره از سر گرفته می‌شد.
در عین حال مواردی همچون «تاخیر در تعمیر به موقع پالایشگاه‌های گاز و نفت، سرمای زودهنگام و کاهش بیش از 3 درجه‌ای دما در پاییز امسال» از دیگر دلایلی است که در گزارش وزارت نفت به‌عنوان چرایی بروز مشکلات کنونی در تأمین انرژی مورد نیاز نیروگاه‌ها بیان شده است.
آیا دولت چهاردهم در ذخیره‌سازی گازوئیل کم‌کاری (ترک فعل) کرده است؟
اما نکته مهم در گزارش وزارت نفت، کاهش سطح ذخایر سوخت مایع نیروگاه‌ها (نفت‌گاز و نفت‌کوره) در پنج‌ماهه امسال است. طبق گزارش شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، در 31 مرداد 1403 که دولت جدید روی کار آمد، مجموع ذخایر سوخت مایع نیروگاه‌ها به میزان 2.6 میلیارد لیتر پایین‌تر از مدت مشابه پارسال بوده است.
ثبت رکوردهای بی‌سابقه در توزیع فرآورده‌های نفت
با وجود هجمه علیه دولت چهاردهم، دولت پزشکیان با سعه‌صدری که از خود نشان داده، در روزهای اخیر اقدام‌های مختلفی برای تأمین سوخت نیروگاهی انجام داده است. در همین رابطه شانا به نقل از مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی از توزیع بی‌سابقه 153 میلیون لیتر نفت‌گاز در روز شنبه (24 آذر) با کاهش دمای بیش از 18 استان در سراسر کشور به زیر صفر درجه سانتی‌گراد خبر داد و گفت: با احتساب بنزین و دیگر فرآورده‌ها، اکنون با رکوردی بی‌سابقه، روزانه بیش از 320 میلیون لیتر فرآورده در کشور توزیع می‌شود.
تحویل روزانه بیش از 71 میلیون لیتر سوخت نیروگاهی
کرامت ویس‌کرمی همچنین از ثبت رقم بی‌سابقه توزیع و تحویل بیش از 74 میلیون لیتر سوخت مایع نیروگاهی در روزهای گذشته خبر داده و گفت: این مقدار به‌صورت میانگین در آذر حدود 71 میلیون لیتر بوده که در مقایسه با آذر پارسال (1402) 27 درصد رشد یافته است.
آیا ذخیره‌نکردن گازوئیل در قطعی برق و تعطیلی کشور موثر بوده است؟
اکنون با توجه به توضیحات ارائه شده از چرایی بروز مشکل در ذخیره‌سازی سوخت برای نیروگاه‌ها، نه‌تنها وزارت نفت دولت چهاردهم در دخیره‌سازی گازوئیل کوتاهی نکرده، بلکه گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس و آمارهای منتشر شده در این روزها از مقدار ذخیره‌سازی و مصرف سوخت در تابستان امسال، نشان می‌دهد دولت پزشکیان بعد از استقرار در شهریور، بدون جبهه‌گیری علیه مسئولان سابق، تلاش کرده کسری ایجادشده در تأمین سوخت نیروگاهی را تا حدی جبران کند تا در این روزها که شاهد سرمای شدید هستیم، به حداقل کاهش دهد.
در واقع، بی‌توجهی مسئولان سابق در ذخیره‌سازی گازوئیل از یک سو و سرمای شدید پاییزی در بیشتر مناطق کشور سبب شد تا این روزها با وجود ثبت رکورد در توزیع انواع فرآورده‌های نفتی در بخش‌های مختلف، دولت برای آنکه مردم در این روزهای سرد، شاهد قطع گاز خانگی نباشند، اقدام به تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات در چند استان کشور کند.
در واقع، طبق آمار وزارت نفت و گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، نقص ذخیره‌سازی گازوئیل در قطعی برق و تعطیلی کشور موثر بوده، اما این نقص در دوره دولت گذشته رقم خورده و اگر نماینده فعال در شبکه ایکس فارسی به دنبال یافتن مقصر است، می‌تواند مدیران مذکور را برای پاسخگویی به قوه قضائیه معرفی کند.